‘U zziu d’America

Stampa questo copione

U Zziu dAmerica

Tre atti brillanti

di Pino Carella

PERSONAGGI

FELICE TRAMONTANA ( zio Felice)

PINA CALURA (nonna)

ANNA TEMPESTA (nuora di Pina)

TONINO TRAMONTANA (marito di Anna)

CELESTINA (figlia della coppia)

CARMELINO (figlio della coppia)

RAFELI SCROCCO (portalettere)

MIMMA LAMPO (vicina di casa)

PRIMO ATTO

Stanza da pranzo casa Bontempo al mattino

Tavolo con sedie, al centro ingresso che va a SX per la cucina a DX per le scale o camere, porta dingresso sul lato DX, dallaltra parte ampia finestra sotto di essa divano con tavolino. La scena si apre con Nonna Pina intenta a pulire le verdure ed ascolta le notizie alla radio.

PINA: Malanova! Sulu cosi mali porta u cumunicatu. Diu u ndi scanza e u ndi lbara Signuri, c quantu cosi succedunu. E cca non simu nenti a stu mundu. Non ndavi jornu chi non succedi ncorcosa. Mammi ca ammzzanu i figghji, figghji ca ammzzanu i mammi; focu mu chi diventammi? Non ce cchj rispettu i nuja fatta manera. Non ndi adduvi u ti guardi! Quandu menu taspetti zzac (mimica eloquente con il coltello) e tazzccanu nu curteju nte spaji.

(Nel frattempo la nuora Anna entra con un grosso coltellaccio)

Disgrazia ma! Chi vi u fi? Alluntanati i ma (cerca di difendersi con una sedia)Nora ngrata! Madonna ma aiutami tu!

Vi u vidi ca vinni lura u mazzccanu puru a mma nto cumunicatu?

Focu mu, focu mu. (urlando sempre di piu)!

Nooo figghja, no fari .. c ancora volarra u mi godu i niputi!!

ANNA: Ma nescstuvu paccia du tuttu (con sorrisetto sarcastico)!

Mi pari ca urtimamenti sentiti troppu cumunicati!

(spegne nel frattempo la radio).

Ndaju... mu mandu mu fflanu, capiscstuvu?

PINA: (ancora paurosa) A si! E.. allura a chi ti servi?

ANNA: Nci vinni a fantasia a chiju gnammi gnammi i martima u ccatta pocu chili i carni i porcu pemmu fazzu ddi sarzizzi! Ca chi ndavvumu mi vlimu!

u ne pozzu provari, i figghjoli non tantu nci tnunu, iju quandu si ndavi mangiatu nu morzu poi finu, a vi chi vi nominu a ffari!

Vi potti mangiari sarzizzi..c vi fannu mali! Eeh!

PINA: (timorosa e con un pizzico di sarcasmo)u no ca quandu e mmi pozzu provari ncorcosa, ndju net.

(riprende il suo lavoro di pulitura di verdura)

ANNA: Vi dissi centu e na vota, ca quandu vi mentiti u pulizzati verdura ndavti u vi mentiti locchjali, c non viditi bonu e non volarra u dassati ncorchi babalucciu.

PINA: Ca mancu u mera nu lefanti, e poi. pari ca doppu non vaji lavata?

ANNA: Fati comu vi dissi, sinn dassti stari ca ma viju u.

PINA: E ca m non sugnu bona mancu u pulizzu a virdura, no?

ANNA: Non ncuminciamu ca solita litana; u sapiti ca martima esti tignusu p pulizzia.

PINA: Azzo, si mparau cu tta,.. veramenti.. a scola di bboni!

Prima figghjma non era a ccuss, fusti tu c rovinasti.

ANNA: Pe ppiacri, no ncuminciati mattizzati comu u slitu vostru.

(Nel frattempo Pina fa per togliersi gli occhiali per lanciare uno sguardo fulminante)

ANNA: (urlando) .u vi dissi sulamenti u vi mentti locchiali.

PINA: Si chi ti dicu? Pulizzattilla tu, u vaju e mi conzu u lettu.

ANNA: Nossignori, .. oji vnnu cangiati i lanzola.

PINA: Ma chi vai dicendu ca avanteri i cangiasti?

ANNA: Non cuminciamu c solitu ritornellu, ndavi setti jorna chi sunnu nto lettu e vonnu cangiati, c allurtimu mpurriti c tutti i lanzola.

PINA: E cngiali chimmu u ti cangiunu ch zingari.

ANNA: Ma possibbili ca non vi staci mi una bna?

PINA: A mma non mi staci mi una bona? Si tu chi mi rendi a vita mpossibili.

E non fari chistu, non fari chistattru; mentiti locchjali; attenta ca fi capiji; ma nsomma . mi vliti morta? (fa finta di stare male)

Focu mu mi sentu mali, mi sentu mali! Vivi ca mi veni u tremaddecu!

Na carfuna mi vaji e nattra mi veni.

Moruuuu, focu mu moruuuu!

Si campava a bonnima i martima non jia a finri accuss.

Mi restava nta casiceja ma e non nci dava sconzu a nuju!

Gia ca mancu chija resistu .. volstuvu u v vindti .

ANNA: Si ca sinn vi stvuvu j, ma quandu mai?

PINA:( tra se) Si non mi spagnava u staju sula mi nda f. frcava i vi.

ANNA: Veramenti non stvuvu mancu ncumpagna ca puru quandu campava a bonnima du sceru fujvuvu sempi pe cc, quindi pe vi non cangiau nenti (tra se)Pe disgrazia mia!

PINA: Brutta scostumata, ma non taccarricari(tincarriccari) ca chiju chi mi fi a mma pi tu fnnu a tta i figghjoli ti. Mo dssa u mi nda vaju pe j dintra sinn oji fzzu cosi u si dnnu.

(entra Celestina)

CELESTINA: Bongiornu, nonna!

PINA: Bongiornu, a tta bella ma.

CELESTINA: Ciau, Ma.

ANNA: Ciau, figghja.

PINA: Vidi chi belli garbi! Pigghjau tutta i ma, non ndavi mancu nu pilu i ta.

ANNA: Ma vidti si ndavti u vi nda jati i lattra parti.

PINA: Brutta mbidiusa chi non si attru! Si non era ca sugnu sula si adduvera a stura.

CELESTINA: O Ma, pecch a tratti a ccuss a nonna?

ANNA: Pecch u la canusciu pirareja e scciu com fatta! Nci duni u jidutu ed ija si pigghja a manu.

CELESTINA: Amara nonna!

ANNA: Nta sta casa,amara mamma, no dicti nuju, eh?

(entra Carmelinu)

CARMELINU: Bongiornu, Ma!

ANNA: Bongiornu, figghju!

CELESTINA: E senti, senti! A mma mi pari ca cc non nc sulu a mamma!

CARMELINU:(con la mano allorecchio per ascoltare meglio)

Ma staci parrandu ncarcunu? Sentu na vci chi pari na carcarazza, ma non capisciu chi dici!

CELESTINA: O Ma u vidi ca ncignu c matna.

ANNA: Non cuminciari cu ti solitu piloju.

CELESTINA: Certu nommu ndnnu mu tu tccanu si, nziami Ddu.

(va in cucina a prendersi la colazione. Appena esce)

ANNA: Non ti fidi ma dssi stari. sempri ca tozzuliji.

CARMELINU: E chi nci fici u ? Mancu jocari si poti?

ANNA: Jocari e sdonghjari, sdonghjari e jocari, pari ca tu si u penzi ad attru?

I cosi d scola armenu i chjumpisti? Ca arzira non ti ricogghjevi mai!

No, no, ndaiu u ti fazzu na carda mu t ricordi fina a chi campi.

Pari ca nci penza chiju pruppettuni i ptrita, pe diju poti puru cadri a casa. Ncorchi jornu vegnu u a scla e t fazzu a mprovvisata, non ti ncarricari.

NICOLINU: Si si a slita litana

(rientra Celestina con il vassoio in mano della colazione , solo per lei)

CARMELINU: u mu adduv? (Celestina lo ignora)

Mi sentisti? U latti muadduv?

CELESTINA: Sentu.. na vuciceja, non scciu s nu spingiuni o na seculeja.

ANNA: A mu ti vni! Ti portasti sulu pe tta?

CELESTINA: Certu ca mi portavi sulu pe mma, a diju nci cdunu i mani u vaji mu su pigghja, ogni matina a stessa storia.

ANNA: Chi ncintra iju e msculu!

CELESTINA: Ed u sugnu fmmina! Msculu o non msculu i mani non nci cdunu.

ANNA: A mu ti vni mprisa tutta nnnita.

(Rientra Pina)

PINA: Gira e vota e vota e gira e va pigghjti sempri cudija. Te ca ti portu a nonna u latti. Ma tutti i torti ija non lavi.

ANNA: Menttivi puru vi u fati labbocatu, veramenti lavi bisognu, ca pe lingua sulu a vi appatta.

PINA: ( tra se)Ca a ta a dduvi a mentnu! Si ti cccianu a lingua chi ti resta! Jmu brigtivi cu ssu latti e tocchijati p scola.

CELESTINA: Ndavi ragiuni a nonna esti tardu, Carmelinu brgati.

CARMELINU: Tu pensa pe tta, si volevi u mi brigu mu portavi tu u latti.

CELESTINA: u mi nda vaju, mi nda fricu di ta.

ANNA: Brigati figghju, mviti.

CARMELINO:(Con tono ammiccante)E chi ndaju u maffucu, Ma?

ANNA:(Risposta zuccherata)No, figghju, chi dici, jamu bellu d mamm, mviti ca staci tornandu ptrita, ca pi ci u senti.

PINA: (tra se)Ncumbinu mancu iju u taddirizza.

ANNA: Chi dicistuvu?

PINA:(riparando) Nenti, nenti, diciaaaa.. addirizza ssa piega d tuvagghja ca staci mali accuss storta.

ANNA: Carmelinu, figghju, non t langarijari ca pi fi tardu e lu profissori ti menti tri.

PINA: E cu chiju dajeri facimu sei.

ANNA: (in italiano!!!)Ca doppu chi sti profissori non sanno con chi hannu a cch ffari, . ca io non lo viju che il mio Carmelino nquide.

Jmu, bellu da mamma, vai alla scola.

(Carmelino spettinato e con il muso sporco fa per partire)

PINA:(ironica, in italiano!!!!)Ca como non glielo pulizzi il musso a tuo figghjo?

ANNA:Focu mu ! Veni cc figghju ca ni non simo abituati a fari questi brutti figuracci. Vadi, vadi a scola.

( Finalmente Carmelino esce)

(Intanto Anna ha finito di pulire la verdura ed esce)

PINA: U rovina! U rovina? U rovinau! Ca chi ndavi u rovina cchj! u nci dissi sempri a figghjma ca non ndava chimmu a voli a ssa scunchjuduta, non vozzi u mi senti e mo mu sa teni a ssa marzaletta.

(suonano alla porta)

Cu !

MIMMA: Sugnu u, Mimma

PINA: E m a matinata completa! Nu minutu ca vi lapru.

(essendo Mimma famosa ppe locchjiu tostu, prima di aprire fa i dovuti scongiuri, fa le corna e tira fuori dal petto un grosso corno rosso.)

MIMMA: E ca chi nci voli u laprti, non ca attroppicastuvu?

(detto, fatto, Pina inciampa)

Cadstuvu?

(Pina cade)

PINA: E chimmu ti cadarra chi diciarra u. (alzandosi)

Pamuri d Madonna non parrati cchj. (apre la porta)

MIMMA: Buongiornu, cummari Pina

PINA: Chijamatulu Bongiornu..

MIMMA: Pecch chi succedu?

PINA: Noo na storia longa. Ma vi volvuvu ncorcosa?

MIMMA: Vola u nci spiju na cosa a vostra Nora, ma non c? U cumpari Totu ancora non si ricogghjiu? Vi spiju ca mi parzi ca no vitti tornari arzira, oppuru vi u vi ca maddormentai prestu e mi sfuggu!!

PINA: Mi ndava scordatu ca vi soliti dormiri davanti a finestra. E poi chi jati carcarijandu! Certu ca figghjima si ricogghjiu, ca a dduvi ndava u vaji.

MIMMA: Focu mu nce bisognu u vi nzurfarati, bonu bonu! E .cca doppu chi non mi fidu u pigghju sonnu si non su a finestra, e .. voli diri ca mi sfuggu.

PINA: (tra se)Sinn comu i sai i catinazzi d genti.

MIMMA: Dicevuvu?

PINA:(riparando)Dica, .quanti genti passanu a tutti luri! Mammagginu u via vai ad usu ca simu nta chjazza!

MIMMA: Chjazza? Quali chjazza?

PINA: Nenti nenti! Volvuvu ad Anna, bonu ca mo vaju e va chjamu (fa per andare ma ha una sedia dietro)

MIMMA: Sttivi attenta nommu u cadti?

(fa in tempo a dirlo che Pina e gia per terra)

PINA: A testa ndavarra u ti cadi o megghju i catarratti!

Accuss non vidi cchj chi succedi e finarmenti ti fai i catanazzi ti!.

(esce)

MIMMA: Vidti ca i ssa parti si scfula! ( non fa in tempo a dirlo che si odono rumori di oggetti che cadono)

ANNA: ( Da dietro le quinte)Ma non viditi adduvi mentti i pedi.

PINA: Doppu chi cc non sciuca mai nenti, . mancu a lingua!

ANNA:(entrando)Bongiornu, Mimma, a mma volevi? E chi fu in mprima matina?

MIMMA: Bongiornu, Anna; non mi fida u mi tegnu, ndava comu nu gruppu nto stmacu e ndeppi u vegnu u ti cuntu tuttu.

ANNA: E chi succedu, non mi dici, parra, a ci aspetti?

MIMMA: Non mi diri ca tu non sentisti a baldoria chi fciaru stanotti?

ANNA: Ci, i sposini?

MIMMA: Allura ci? Ija dicendu ca no voli cchj ed iju gridandu: tornatindi j mmmita!

ANNA: Comu, comu? Non mi diri ca si mingrijaru nattra vota! Cntami, dimmi, dimmi?

MIMMA: Stnotti eranu verzu i tr, era chi dorma nta bella paci ma, ca chi volevi u fazzu si no u dormu!, ea nu certu puntu ti sentu nu scatalasciu. Si stavanu mingrijandu. Attru ca sposini frischi frischi, tuttu amuri e daccordu, abbca u cunta strolahari chija sciunduta i mmmisa!

Volvunu piatti. Migghjara i piatti! Ija gridandu cu chija mponenza sa Me ne torno dalla mia mamma! Cara mia, tali mamma tali figghja; doppu tanti, scegghjiu chistu e mancu chistu nci vaji bonu.

Amaru! I si sunnu i genticeji bona! Mprima cercu m carma, poi si vidi ca non tinni cchj e verzu i setti nci dissi u si nda torna j mmmisa.

Poi silenziu, mancu na parola; restavi cu spilu mancu u sacciu comu jiu a finri.

ANNA: Ad usu film! Oh chimmu ti vena na cosa bona, tutti sti cosi arricchjiasti?

MIMMA: Oh Anna, e pari ca u vola, focu mu!

Si gridavanu chi pari ca si stvanu affucandu chi curpa ndaju u, e poi pari chesti a prima vota, nu jornu zuccaru mu e lattru a corpi i pu...! Ndi capiscimmi.eh cummari. E poi, puru ca non volarra u senti, pari ca poi fari a menu, basta u ti conzi supa u barcuni d vicina, e .

Vi no sapti ca ndaju i chiavi da casa! Iji vnunu sulu a stati. Da j si senti tuttu, chjaru chjaru. Focu mu chi ura si fici! Mamma mia, ndaju u ma fuju ca sinn a signora capaci ca nesci e ncorcosa mi sfuji.

ANNA: Ndi ragiuni, va, e mi raccumandu, si ci sunnu novita tenimi mpormata.

(Mimma esce)

PINA:(entra con il caffe)Si ndaju a pianeta?

ANNA: Ma comu vi permettiti u chjamati accus lamici mi?

(Pina, mentre versa il caffe in una tazzina bianca per la nuora ed unaltra sempre bianca per lei, viene rimproverata da Anna.)

ANNA: Vi dissi centu e na vota ca nta sta casa ognunu ndavi i cosi si (allude alla tazzina che non e quella nella quale abitualmente si versa il caffe per lei)

Jati e pigghjativi a vostra!

PINA: E certu, ca u ndaju a pesti.

ANNA: Fati chiju chi vi dissi e basta.

PINA: Sulu cu Mimma tu potevi fari accucchja. (esegue lordine di cambiare la tazzina ne prende una scura ed improvvisamente versa lo zucchero sul tavolo)

O M, simu sicuri ca non esti ancora cc? O m agisci puru a distanza?

( va a controllare dietro la porta dove trova Mimma intenta ad origliare)

U sapa u, a mu ti vni occhju potenti!

ANNA: Mimma, ma chi sti facendu?

MIMMA:(Evidentemente per riparare)Nenti.nenti, torni u ti spiju a chi ura pozzu tornari pe nommu u disturbu, .. pe chiju discrzu?

PINA: Amara si pigghju sempri i scornu pe lorariu.

MIMMA: Si pero Pianeta su pota risparmiari! A ma Pianeta!

ANNA: Tu non ndavsti mi orariu, a chi ura vi.

(mentre Mimma prende la via delluscita arriva Tonino il padrone di casa; usa occhiali spessi per evidente difficolt di vista)

TONINO:(di ritorno dallorto con una pesante cassa di frutta ed ortaggi)Adduvi a mentu? Adduvi a mentu? Mamma ma chi psa! Cu ammenzu i pedi? Nescti ca pisa, adduvi a mentu?

ANNA: E chimmu u ti mntunu cu culu ammoju, psala supa u tvulu; adduvi vi ma menti, nte corna chi ndi?

(riparando).. no corna no, paramai Signuri!!

TONINO: adduvi catinazzu ? U spostastuvu? (si imbatte ancora con Mimma, che evidentemente non digerisce!)

MIMMA Ma dicu u chi mi scangistuvu pe na buffetta? Laviti bonu u ngurru!

(Non ha fatto in tempo a pronunciare le ultime parole che Tonino rimane impietrito dal dolore)

PINA: Focu mu figghju chi ndi?

TONINO: Ncroccai! .. Ncroccai!!!

PINA: Brutta jettatura, vavattndi da cc, c sinn fazzu cosi u si dinnu!

MIMMA: Non vidi, mo cu mma sa pigghjia (esce di gran carriera)

TONINO: Mamma doluri! Mamma doluri!

(Mamma e moglie hanno il loro bel da fare per drizzarlo. Tonino si riprende)

PINA: Malanova mu ndavi, ad ija e a cci nci duna cumpidenza!

ANNA: Chi volarrissuvu diri?

PINA: Nenti parabula significa, ti senti megghju figghju, dimmi comu ti senti!

TONINO: U sai ca quandu fazzu sforzi mi succedi! Pacienza! Vidti ca portavi rroba di lortu; Sbacantatila vi a cascietta, c u ndaju u vaju u mi cangiu, c ndaju u nesciu. (esce)

( Suonano alla porta: e il postino)

RAFLI: Postaaaaaa, Postaaaaaaaaaaaa.

( Pina gi intenta a selezionare ortaggi e frutta che Tonino aveva portato dallorto)

ANNA: Bongiornu Don Rafli!

RAFLI:(Annusando come un cane)Mamma chi bellu adduri i caf.

PINA: Lavti bonu u rastu! Ndavti raggiuni, ca pocu prima u ndava fattu! Bo, ca mo nda pigghjiamu na guccia anta.

RAFLI: Datu che bellu cardu m pigghju.

(nota intanto la cassetta stracolma di verdure)

O mb chi cosi belli chi faci nta llortu cumpari Toninu!

Pari ca iju nci menti concimi! A mia i cosi concimati mi fannu mali, chisti mbeci nnu tutti a nnaturali.

ANNA:(in evidente difficolta perche non vuole privarsene) Ma veramenti..

RAFLI: Sugnu sicru ca sunnu naturali; u vitti cu locchji mi chi carrija curtagghja; cu sapi chi bellu sapuri chi ndnnu!

PINA: E bonu, bonu, ca m vi damu ddui, accuss, puru pemmu mi provti. Anna, pigghja na mbusta!

ANNA: Si ca vaju. (sempre perplessa)

PINA: E chi , ammagasti? Ca chi ndi mi vi tutti!

RAFLI:(Non ancora contento per quanto ha ricavato) Stati affilandu i curteja? Fati u porcu puru stannu? C lannu passatu i chiju chi mi dunstuvu provai na mujicata; mi vinnaru genti e ncu offrivi; u sapa ca fzzu bella figura. (sorriso di circostanza).

PINA: Caru Rafli,a cardra gugghj e u porcu esti a muntagna; a bbi vi risulta ca potimu teniri cchj u porcu? Servunu pe attru.

Cchiuttstu a posta?

RAFLI: A gi cc , veni dAmrica, vi scrivi vostru cantu, mi pari chesti a terza vota nta ddi misi; cu sapi comu mai!

PINA: A vi non vi sfuggi nenti no? Ngrazia Ddu.

(Intanto rientra Anna con la busta; Pina la riempie di ortaggi ed Anna guarda la suocera in cagnesco)

ANNA: E na laprti ss lttara? (Fa per aprire ma viene fermata da Pina)

PINA: Pi a laprimu, nc tempu..

RAFLI: Nommu u voli ncorcosa urgnti.

PINA: Si vola ncorcosa urgenti telefonava, .. non scriva pe lttara!

E m, bongiornu Don Rafli; non ndavti u jati u cunsegnati a posta, a ci aspettati?

RAFLI: Veramenti vi ravu lurtimi.

PINA: Allura jati c a sta ura vi cerca a mugghjieri vostra, ca oji cu tutta ssa rrobba i dortu chi vi detti nci dati acch ffari.

RAFLI: Veramenti prontu da ieri.

PINA: Allura jati c vi cingiunu i figghjoli.

RAFLI(sembra convinto esce dopo un po rientra e davanti alluscio)Ma u non ndaju figghjoli.

PINA: Allura jati fativilli ma jati, adduvi catinazzu volti ma jati, ca cc ndavmu a cch ffari (le ultime parole sono urlate e riesce finalmente a cacciarlo)

(Rientra Tonino che intanto si e cambiato)

TONINO: Cu era, pari ca sentvi vuci?

ANNA: Era Don Rafli, u postinu.

TONINO: Allura s fci a spisa!

ANNA: Ca tu no si com cumbinatu;

(alludendo a Pina) Ma ncorcunu non badu a spisi.

TONINO: E chi portau?

PINA: Gnosca! U postinu chi porta? Na littara i Zzita da Merica.

TONINU: Du Zi Filci? Ed esti a terza!

PINA: Rafli u tnni bonu u cuntu.

TONINO: Esti menza aperta; gi, . pari chesti a prima vota! Stu vziu non su caccia mi Rafeluzzu nostru.

(la apre e comincia la lettura)

Cari Nipoti e cognata

PINA: Si ricordu ca ndavi puru na canta!

TONINO: Spero che queste poche righe vi trovano tutti in buona saluti. Io quine non trovu piu dibbeni, da quando la mia povera mugghjera esti morta, paci allanima sua e alla vostra (tutti fanno scongiuri). Percio ho penzato di vendere tutto quello che ndajo e mi nda torno allItaglia al paesi in dove ero nato. Sono ormai 42 anni chi manco non ce la fazzo pi, armeno cosi mi godu la vecchjaja con i miei parenti. Arrivo appena mi sbrigo. Con affetto Felice Tramontana.

(tutti rimangono in religioso silenzio, poi esordisce Anna)

ANNA: E inutili ca ti menti idei strani, mi basta gia nu trigulu.

TONINO: E ci dissi nenti.

ANNA: u ti canusciu bonu, non ndavimu postu cc no vidi su vnnu lattri niputi.

TONINO: E cu dici nenti.

ANNA: Cu si guardu. Si sarvu

TONINO: Noo! Si, mo iju si fdi u si cogghji cc, doppu tutti stanni chi stetti a Merica; chi ndavi u sa ricorda chiju i cc; u dicu ca stci pocu jorna e poi si nda torna a Nova Yorca.

ANNA: E tu comu fai mu si.

TONINO: Nta lattri lttari non faca attru u si vanta; ca j stannu boni, ca ndnnu tuttu, ca cc simu nte sdarrupatini, eh...

PINA: Certu si ogni vota chi nci rispundivi non facivi attru u ti lagni, ncarcandu sempri a manu; ca cc non ndavmu occhj u ciangimu, ca non poi jiri avanti; tuttu pecch volevi u nci scrocchi ncorcosa.

Ma iju fu sempri i cori bonu, ma non certu stupitu. Si vi mandu fina a m ncorcosa pecch esti na perzuneja bona.

ANNA: E vi comu facti mu sapti?

PINA: Pari ca u non mu ricordu a cantima. A bonnima i martima dica sempri: jamu tri anni arrasu, sinno ndi pigghjavunu pe gemelli, ndavmu a stessa facciumi e u stessu carattiri.

D bonnima i Francescuzzu mu nci valia a visera, bellu, finu e ntelligenti.

ANNA E m scciu i cui pigghja martima tantu sgalipatu.

PINA: Chi volarrissi diri?

ANNA: Nenti parabola significa.!

TONINO:( rivolto alla moglie)Si, ma sgalipatu! Tu potevi puru risparmiari.

ANNA: Ccttu, pruppu! Capiscsti, ndi u ti sta cttu, cttu.!

PINA: Chi bellezza, nommu ndavi u rihjata!

ANNA: Si ma tornamu a ni, vidti u nci trovati sistemazioni ca cc non poti stari.

PINA: u mi nda vaju i chija parti, ma tu dicu a tta Toninu: vidi chesti zziuta, frati i ptrita e portti u stessu cognomi. (esce)

TONINO:(guardando la moglie in maniera supplichevole) Ma dicu u, chi fastidiu ti poti dari nu poveru vecchjareju, chi vi u faci? U cchj esti na vuccata i cucna? E poi non ndavi puru a mamma chi ti duna na manu?

ANNA: A ma gi mabbasta ija, c non si poti campari. Non si faci mi i fatti si, mala scera.

TONINO: E bonu, bonu non tarraggiari, beni o mali ncorcosa sciuppamu.

ANNA: u non vogghju sordi a ssu prezzu, lavari, stricari, strigghjari, stirari. Parimai e ndavi dinari chi ponnu pagari tutti sti sacrifici, no no no.

TONINO: Non ti scordari ca ddi cmbari i supa sunnu ancora a nomi si e cc sutta era d bonnima i ptrima ed ancora agisci a mamma.

ANNA: Doppu chi non vzzi mi u ti faci carti! Comu dissi, a morti ma passa a vi. Allura iju si cogghjiu i pistoli e a nu sonnu, d sira matina. Ed u ndeppi u ma zziccu a mmmita dintra a sta casa sutta u vajuni, adduvi stavanu iji non vzzi u staci.

TONINO: Ma tu u si ca si spagna u staci sula.

ANNA E ntantu abbramu mu faci a mma.

(Intanto rientrano i piccoli dalla scuola interrompendo la discussione)

CELESTINA: Oh, ma chi succedu?

ANNA: Nenti figghja, cosi, tra ma e ptrita..

CELESTINA: Mi parzi ca sentivi gridari.

ANNA: Ti dissi nenti, nnu cosi pe randi

CARMELINO: Allura a ma mi pi diri, sugnu u cchj randi.

TONINO: E randi u scogghju, vidti si ndavti u vi ndajati j dintra u posati i cartelli d scola ch ura i mangiari.

(entra Pina che evidentemente ha sentito i piccoli)

PINA: Ah, tornstuvu! E jmu figghjoli, jti prepartivi ca mo mangiamu. Jmu conzmu a tavula. A scola tuttu a posto?

CELESTINA: Beh, veramenti non tuttu a postu; nta classi i Carmelinu non ntantu.

PINA: Pecchi chi succedu?

CARMELINO: Non ti fidi u ti fi i fatti ti no?

CELESTINA: E cchj fatti mi i chisti. Tu si frtima, u sugnu srita, simu d stessa famigghja. E mo dici subitu chi succedu.

TONINO:(con tono forte)Chi succedu? A cumbinasti nattra di ti.

ANNA: Chi succedu figghju? Bellu d mamma.

CARMELINO: Nenti, non succedu nenti.

CELESTINA: Ed inbeci si. U sentivi chi ricchji mi ca u maestru si nci cuntava d maestra ma, ca non si rendu cuntu ca nta classi ndava a mma. U bellu i figghjita nci ttaccu i lazzi di scarpi du cumpagnu si, unu cu lattru, u figghju da cummari Catuzza, chiju attru vrcculu i Cicciu. U sumeri non saccorgu e catti a mussa avanti e nci ruppu a riga e i squadretti du cumpagnu si i bancu. Bella figura chi fici. U maestru pigghjau a bacchetta e. dvi vegnu, vegnu du mulinu, prima a Cicciu e poi a Carmelinu.

TONINO: Puru Cicciu i pigghju?

CELESTINA: Certu, cianga tantu forti chi non si fitti u nci dici subitu chiju chi succedu.

ANNA: A tta du cuntu du maestru non ti sfuggu nenti no? A mu ti veni, tutta nnnita.

PINA: E staca u viju ca non t pigghjavi cu ma.

Suonano alla porta: e Mimma. Contentissima, si catapulta in casa ed urlando apre il suo discorso)

MIMMA: Anna e vru ca tarrva u Zziu riccu dAmerica? Dnnu chesti carricatu i sordi, ca si vindu tutti i cosi e ca mo ndavi sordi comu a rina du mari. Di fabbrichi, na decina i machinuni randi e sordi chi non sapi mancu mi cunta quantu ndavi, dici chesti carricatu i dollari Mericani e ca vi dssa tuttu a vi?

ANNA, TONINO E CARMELINO Addaveru!!!!!!!

ANNA: Tu dica u ca cc ndavi u staci, ca duvi ndavi u vaji, iju a ni ndavi.

U dissi sempri u, quandu nce u beni, non ndavi nteressi chi poti appattari.

Fine primo atto

SECONDO ATTO

Zio Felice Tramontana nel frattempo arrivato dallAmerica, veste molto stravagante: camicia a fiori e classico accento di chi e stato emigrato per lungo tempo.

E seduto vicino alla finestra incontinente e per questo usa il pannolone. Sta sonnecchiando ed ogni tanto si ode un leggero russare.

Celestina seduta al tavolo intenta a studiare mentre Pina le sta accanto e pulisce le verdure.

PINA: Figghja pari ca ti viju ferma, ammagta, .. tincantasti? Ti stai facendu i cosi d scola?

CELESTINA: Si, Nonna, staju facendu matemtica; si, nnu espressioni difficili, vogghju u nci penzu, nommu u sbagghju.

PINA: Fammi u viju dimmi a ma?

CELESTINA: E chi ndaju u ti dicu, tu chi capisci i sti cosi?

PINA: O figghja u fina a terza elementari fici, ca ptrima non vozzi u mi manda a scola, ma a scola i na vota non era comu chista i mo; na vota o mparavi o mparavi, sinn i bacchettati parrvanu cu lngiuli.

CELESTINA: Ed allura jamu, dimmi comu si fannu sti operazioni, to guarda.

PINA: I focu mu comu scriviti mo? Chennu sti cacarcciula?

CELESTINA: O No, chista a parentisi graffa, chista a quadra e chista .., va bo jmu, dassmu stari

(si accorge che la nonna in difficolt - improvviso silenzio dove si ode ronfare)

a mu ti veni comu tira u Zzi Filici.

PINA: Filci mbeci u vi nzombitijandu e pi a notti vai girandu casa casa, non megghju u vi u ti fi na passijata, on vi bellu suli chi ndavi oji.

FELICE: Si mo vaju, cincu minuti e vaju (gira la testa dallaltra parte e continua il sonnellino)

PINA: Focu mu pari c muzzicu a musca.

CELESTINA: Secundu ma chistu sonnu arretratu.

PINA: Ndi raggiuni figghja, nta Merica i quantu fatigu non ndava mancu tempu pemmu dormi.

(entra Anna)

ANNA: Bruttu viziu pigghjau chissu u si curca cc, non si nda poti jiri supra, cc si prtica, e non stacimu commiti ne ni e ne iju.

PINA: Staca u viju ca non ti dava fastidiu a tta. U sai ca nci piaci u si godi u paisi da cc, doppu ca supa u mentisti nto palumbaru; senza finestri, non si poti mancu girari e votari; poti stari chjiusu j, chesti comu carceratu.

ANNA: Curcativillu cu vi.

CELESTINA: Mammaaaaa!

PINA: Brutta scostumata. (va da Filici)

Filci rivigghjati, va cngiti ca nesci nu morzu cu Celestina.

FELICE: Adduvi ndaju u vaju nto chjovu du jornu faci hot cardu, carfuna

PINA: A carfuna mi veni a ma, una mi veni e nattra mi vaji.

FELICE: Si, forsi megghju u nesciu ca figghjiola, finu ca school

PINA: Scula? Adduvi? (indicando il pannolone)Chi scula ca si bellu asciuttu.

CELESTINA: Nonna school! Scola in inglesi. Zziu, finvi, potimu jiri.

FELICE: Nu minutu ca mi sbrigu prestu prestu, cussi ndi mangiamu nu bellu ice cream, nu gelatu, ca sinn ija non capisci, e jamu e ndi ndi rifriscamu.

Entra Carmelino

CARMELINO: Si nescti vogghju u vegnu cu vi.

CELESTINA: Sentu adduri i gelatu.

ANNA: I cosi da scola ti facisti? Vidi ca simu quasi a fini, si non passi puru stannu, u mari u vidi cu bbinculu.

CARMELINO: Si si poi mi fazzu.

PINA: Si si poi, sempri poi. (esce)

(Bussano e Mimma)

ANNA: Mimma! E chi , nto cori du cardu (Va ad aprire Carmelino)

MIMMA: (rimane su ciglio della porta; visibilmente rossa, come chi ha preso una scottatura)

Ndaju novit mali, non mi fida u mi tegnu e ndeppi u vegnu prestu prestu.

CARMELINO: Mamma ma chi siti russa! Ncarcunu vi pigghjiau ascoppuluni?

ANNA: Carmelinu! A lingua o postu.

CARMELINO: O ma e chi curpa ndaju s tutta russa; ddi sunnu i cosi: o vinu o su scoppuluni.

ANNA: Ti dissi ma smetti

CARMELINO: Bonu ca mi nda vaju, aspettu sutta, dinci u si movi.

CELESTINA: E s, tuttu i chi ffari lavi iju!

ANNA: Celestina tu camina pe j ddintra, vattndi j nnnita .

CELESTINA: Si si u capiscvi c voi u mi cacci, ca ndavti u vi cumpessati.

E poi u ndaju u nesciu cu Zziu, tu scordasti?

ANNA: U capiscvi tu sti troppu tempu cu nnnita; sai chi fi, dassa i libri cc ca pi i cacci e aspetta u zzinu sutta puru tu.

CELESTINA: Uffa faci cardu.

ANNA: Vi e basta!

(Appena esce)

MIMMA: Cosi mali.. cosi mali tu non ti pi mi immaginari chiju chi succedu!

ANNA: Parra, parra dimmi.

MIMMA: Non mi fici mancu i mangiari pe nommu u perdu nenti du discurzu. Si ca pigghjavi suli; e doppu ca, catinazzu, si mentunu u parranu allura i mangiari; ma dicu u non ndavti orriu? Non era megghju a rifriscata, accuss mi menta ca seggiceja supa u barcuni, e mi ricrijava.

ANNA: Si si va bonu, ma mo parra, dimmi, chi succedu?

MIMMA: Cosi chi non si ponnu cuntari Anna mia, ca mi veni u scornu puru u nci penzu.

ANNA: Alasciu mu, allura chi succedu?

MIMMA: Ca ci su crida che alleta ma ndava u sentu ss cosi?

ANNA: Ma parra, non mi tenri supa i spini.

MIMMA: Brutta lordazza! Ndavi chimmu savnta a cummari Catzza; du restu, tali mamma, tali figghja. Nci cumbinu du maritu, a sposina! (risoluta) ija sa ntendi cu nattru, capiscisti?

ANNA: Gesu, Gesu, Gesu, ca tu chi mi sti dicendu? Va bo ca non jvunu daccordu, ma u nci faci i corna non mi pari na cosa giusta. C ci su crida na cosa i chistu generi; a mu ti veni; mammisa vaji vidndu i catinazzi i lattri mbeci u si guarda a figghja.

MIMMA: Anna mia, ca oji non ndnnu cchj ritegnu; si chi ti dicu, ca mo mi nda vaju, c ndaju a cch ffari. A propsitu, ma du Zianu non mi cunti nenti? Si mollu ca pezza? U si ca mi para cchj vecchju, ma non vecchju assi, si vidi puru da carnagioni. Allura si mollu o no? Dinnu ngiru chesti riccu nzini fini. Cu sapi quantu dollari vi detti?

ANNA: Allura, si, smeragghji cu pedali! Ma quali sordi. A ma mi pari ca cacasccu, u fcimu accttitu.

MIMMA: Si, si! Tu non ma cunti giusta. riccu e si vidi, c ndavi na catina doru u coju chi pari u circhju i na bricichetta. E poi, ngiru dnnu ca spendi e spandi!

ANNA: Mamma mia quant brutta a vista i locchji; a genti chi non ndavi chimmu pettina e chimmu penza!

MIMMA: E bonu, bonu, vidi ca prima o poi si molla! Alla fini iju a bbui ndavi. Ma, senti, a scera tua non ce?

ANNA: Esti i chija parti, c chi nda m vi?

MIMMA: Nnti vola u nci dicu ca stantti ma nzonni (nel frattempo Pina entra con la spazzatura da buttare): era cu nu catu nte mani, attroppicu e ctti longa longa, mamma mia carrisi chi mi fci. (detto fatto Pina cade).

PINA: Toccu nta lingua a tta e a ci ti duna cumpidenza; a mu ti vni, chi occhju tostu chi ndi! Mo agisci puru nto sonnu.

MIMMA: I focu mu, mancu dormiri si poti cchj.

PINA: E chimmu u fi lurtimu sonnu; c pari ca tu fi sconzu, ca ci catinazzu ti ciangi?

ANNA: I na finti! Cu na scifulata stati larmandu nu comizio.

PINA: Pari ca cadsti tu, chimmu u ti cdi chiju chi diciarra u. Dassa u mi nda vaju sinn fazzu cosi non mu si dinnu! U Signuri u mi perdna (fa pi volte il segno della croce)!

MIMMA: Si, va beni, ca mi nda vaju puru u.

PINA: Statti arrsu i ma, vdi comu tu dicu! E sopratuttu non parrri cchj, chimmu u ti parrva u prviti! O Signuri mu, nattra vota fci peccatu! (esce facendo pi volte il segno della croce)

MIMMA: Si chi ti dicu: mi nda vaju e ti salutu; si ndaju novit tu fzzu a sapri. Accuss vzzi, vor diri co restu du sonnu mu tegnu pe mma.

(appena uscita, da fuori) Anna vdi ca chiju quadru vicinu a porta non mi pari tantu misu bonu .

(appena detto cade! A questo punto anche Anna comincia ad avere qualche dubbio circa i poteri di Mimma). Entrano Celestina e Felice Tramontana vestito in maniera appariscente.

CELESTINA: No, no, e pi no, si non vi cangiti u cu vi non nesciu.

FELICE: E pecch, sentmu chi ndavi chi non vaji.

CELESTINA: Chi ndavi chi non vaji? Pari ca viju mo i cumpagni mi carridunu e dinnu: ma addvi i ritiru chiji cammisi, du Congu?

FELICE: Chi ndnnu i mali i cammisi mi, tuttu veru cuuni comu si dici, cuttni; ma comu catinazzu parrati pe tagliano e. non sunnu i tiritalli comu i vostri.

ANNA: Ti dissi ca tu ndi u ti menti a lingua u postu; camina, camina .

FELICE: Ndaju na cammsa puru pe ta, penzu ca ti stacerra bona.

ANNA: Non mentu cammsi u Zziu, non vi dispiaciti.

CELESTINA: Ah tu no, ed u mbeci ndaju u caminu cu hawai dappressu.

FELICE: Quali guai? Figghja pe nu morzu i pezza, jamu mangiamundi u gelatu, nu ice cream .

CELESTINA: E va bonu jamunindi, ma vidti ca i gingommi finvi.

FELICE: E va bnu portavi a quintali ca u sapa ca allItallia non sunnu boni comu i nostri.

(escono entrambi)

Entra Tonino con una vistosa camicia Americana tale da renderlo molto ridicolo

ANNA: Pari ca Zzita ta msi puru a tta a divisa.

TONINO: Pecch non bella.

ANNA: Si comu a facci tua, ma non ti vergogni u nesci i sta manera.

TONINO: Amru Zziu, vogghju mu ccuntentu accuss capaci ca nci sciuppamu ncorcosa.

ANNA: U ficimu accttitu; iju sulu gingommi e cammisi rigala; u ancora ne vitti umbrijari ssi sordi mericani. Sulu mbunnamenti e poi lavari e strigghjiari; mo ndavi tri misi chesti cc; si ca ogni tantu nciallonga di figghjioli ncorcosa e saricogghji ca spisa; ma accatta cosi pe diju e pe figghjoli. Ah, ccttu, ca si presentu cu pasticcinu e ndovina pe cu era!

(torna Pina dopo aver buttato la spazzatura)

PINA: Chi ti registrasti pulitu, chissa ti mancava, mo si appostu vi!

TONINO: A ta non ta provasti?

PINA: Ca allura! Mo chiji cosi mi mentu u pemmu tornu da capu.

ANNA: Nda portau a redit u cognatu vostru, nda cchjiappammi bella grossa.

PINA: Ca si tu non sciuppavi ncorcosa eri tu. Ma faci bnu, nenti ndavi u vi dna. E poi chi bisognu ndi: martita lavura, a penzioneja ma va sciucati ogni misi, .. ca ci vdi nenti, giustu u nci prgiu ncorcosa di niputi mi resta.

ANNA: Tonnu a vdi comu esti cumbinta; non sulu guardata, pretendi puru u si tni i sordi. (Tonino tace)

PINA: Nommu ndavi u rispundi; dassa u mi nda vaju j dintra prima u mi giranu boni boni. (fa girare le mani in modo vorticoso ed esce)

ANNA: Eccu cc, nci vli assi u si ltera.

Suonano alla porta: il postino

RAFLI (da fuori)Postaaaaaa, postaaaaaaaaaaa.

TONINO: A pstu simu, ndavi ncorcosa ngiru c chissu si leva chi nci capita.

RAFLI(sempre da fuori)Lapriti o no c si mori du cardu.

ANNA: Chi portstuvu Rafli?

RAFLI Eccu; cc ndavti a bulletta da luci, na lttara i SantAntoninu, chista esti i firmari, raccomandata, robba i pagari, ma.. non vi schiantti ca non sunnu assi. Ma nattra vota u cnoni da televisioni pagatulu ntempu. E pi, vidti ca i luci pagti caru, ndavti u fti comu a mugghjerima cappccica tuttu nto cori da notti, ca ncu dissi srisa c si cunzuma i menu. Si non voliti u spiti attru ma mbivarra na guccia i caf, friddu, c vi u fti bnu.

(Tonino e Anna si guardano ripetutamente poi)

TONINO: Annapigghja na guccia i cafe.

ANNA: A vi puru tu?

TONINO: Certu ca vogghju puru u, nci mancarra!

(Anna esce per il caffe)

RAFLI: Non jstuvu pe lortu oji.

TONINO: Quali ortu, ca cu stu cardu staci bruscjandu tutti cosi.

RAFLI: Mi ricordu chij belli pumadora chi facvuvu lannu passatu, mamma cheranu belli!

TONINO: Mi pari ca stannu ne provamu, cu stu tempu chi staci facendu.

RAFLI: Fati certi pumadora grossi chi pranu granata, cu menza cipuja e na guccia dogghju nesci na nzalata i lussu! A propositu mancu cipuji ndavti? Senza u vaju mi ccattu. Cc a vi armenu scciu chi mangiu!

ANNA: (rientra con il caffe)Non ndavmu nenti, na mala annata, ne cipuji e ne agghji; . cc u cafe.

RAFLI: Ma vostra scera non c?

ANNA: E supa ndavi acch ffari.

RAFLI: Allura dssa ca mi nda vaju, simu sicuri ca non scindi no?

TONINO: Scusati ma vi c volti a mamma?

RAFLI: Nenti domandai tantu per

ANNA:(in malo modo) Si vi dissi ca non pti, non pti.

RAFLI: E voli diri ca mi nda vaju, (rivolto a Tonino) mancu patati facstuvu stannu?

ANNA: Nnti, sulu mazzacani.

RAFLI: Bonu, bonu ca mi nda vaju, vi salutu. (esce)

ANNA: A mu ti vni non si nda jia cchj, stava cc u vidi si si fida u sciuppa ncorcosa; a mu ti veni chi lenza.

TONINO: E chi ndi u fi fattu accuss.

ANNA: Senti, vidi ca cc ndavmu u risolvimu sta questioni i Zzita.

TONINO: Questioni? Ma i quali questioni parri?

ANNA: Non fari u sceccu nto lanzolu, vidi ca Filiciuzzu ndavi u si molla ca pezza, ca ni accuss non ndi fidmu ma tirmu, troppu spisi; tu, cu chiju chi porti e ca pinzioneja i mmmita, chija chi ndi dssa, non poti abbastari pe tutti.

TONINO: I tu da mamma cchj ca mujicati nci dssi.

ANNA: Non tormanu sempri supa i stessi discurzi; quanti.. voti parramma i sta storia? Secundu ta 20.000 liri u misi non nci bstanu, ca chi ndavi u fci? Vidi chjiuttostu u parri cu Zita, u vidi chi ndavi u faci, sinn u vaji u si trova alloggiu a nattra parti!

TONINO Ndaju u trovu u momentu giustu u nci parru.

ANNA: Veramenti ndavi tri misi chi dci sempri a stessa cosa; va bonu, u capiscivi, o u fai tu oppure nci penzu u.

TONINO: Chi nci penzi tu, chi nci penzi, chisti nnu cosi dmini

ANNA: Azzo, veramenti lomu.

TONINO: E megghju u minda vaju, sinn va a finri ca sbiellu.

ANNA: E va, va, e mi raccomandu parranci parranci.

TONINO: S, s (esce)

PINA: Pari ca sentvi a vci du postinu, portu posta?

ANNA: Certu ca portu; chi volvuvu u porta u postinu, patati chi vroccula?

PINA: E bonu, bonu, e chi arrivu?

ANNA: Rroba i pagri, c chi ndava marriva: correnti elettrica a mmori mamma.., doppu chi simu sempri cu ferru i mani stirandu cammisi Mericani, carzi mericani, carzetti mericani, mutandi mericani .. non basta cchj nenti.

PINA: Ma Rafli si nda jiu?

ANNA: Pecchi cu volvuvu?

PINA: Nenti, ca nci ndava promettutu ddi patati e vola mu nci dugnu.

ANNA: Apposta non scasava cchj? E si ca veramenti lavi a bisognu, non vidti quantu cosi vaji scroccando da matina a sira!

PINA: Veramenti vola mu nci dugnu pe lanma i martima, eranu tantu amici.

ANNA: E s, mo martima zzappa pemmu nci caccimu i spili di sceri.

PINA: Focu mu, pe ddi patti.

ANNA: Ddi o non ddi da sudra i martima disponu u, e basta.

PINA: Senti bella, forzi tu ti scordsti ca a terra adduvi martita, cio figghjma zzappa, esti ancora a ma.

ANNA: E zzapptala vi, .. sempri margiu poti restari pe vi, c ci vi duna forza mu zzappati.

PINA: A mu ti veni chi spitu, ca comu non ti vergogni, faccia i tomaja rivotata, non ta linchi mi ssa panza! A mu ti veni; martita fatiga e guadagna bonu, ca ngrazia a Ddiu a putiha chi nci dassu ptrisa lavura. Pari ca ndavisti maccucchji tu pe j carchi vota!

ANNA: Allura u mo mi nda ja nta ferramenta u vindu chjova.

PINA: No ca tu i fi direttamenti i chjova. Tu potarrissi lapriri na frabbica i chjova, a gratis! Allura pari ca u non ja nta ferramenta quando campava martima pemmu nci dugnu na manu.

ANNA: u non sugnu mparata u staju nto negoziu, e poi. martima non vli.

PINA: E certu ca non vli, nu jornu jisti e ti pigghjiavi i picci i tutti.

ANNA: Le vere signore stanno alla casa.

PINA: Trovasti a chiju vrocculu, sinno ta mostrava u a casa.

ANNA: Cchittostu vidti u cumbinciti u cognatinu vostru u caccia fora i sordi.

PINA: u non nci dicu propria nenti; a mma chi sordi si e senza non mi cangia a vita, e pi esti u frati i martima. Na perzuneja a modu. E soprattuttu, forzi non tu ricordi, ca menza casa esti a sua.

ANNA: Adduvi voli lvi a murusanza; ogni tantu vi porta u pasticcinu, poi u gelatinu c sapi ca vi piaci, e poi

PINA: Si era pe tta nu catinazzu ca mo mangiava.

ANNA: E ca vi non va linchiti mi.

(Arrivano da fuori Celestina, Carmelino e Felice questultimo ha in mano un dolce incartato per Pina)

FELICE: Nda ricogghjmmi viatu sinn u signorinu si mangiava tuttu u barri.

CARMELINO: Mamma ma pe ddi gelati.

CELESTINA: Ddi? Vi ca scciu u cuntu puru comu i mericani. Furu six, sei; u non scciu comu faci.

FELICE: Pari ca non davi adduvi mi menti? Esti sciupatu u crijaturi, ndovinati i ci chista? (indica il dolce)

CELESTINA: Esti pa nonna.

FELICE: Era na surprise.

PINA: Supprizzata no ca non da pozzu mangiari.

CELESTINA: Nonna surprice, sorpresa. Nu bellu pasticcinu al cioccolato.

FELICE: Yes, cazzorrait, ciccolato come ciccolatera, mi mbivarra nu bellu cofe, vogghju diri nu cafe, per long long.

PINA: Ed u vaju e lu fazzu, ma pigghju puru u una guccia (rivolta ad Anna) Lo fazzo anche per la signora? Voi come lo addesiderate, long o curt?

ANNA:(stizzita perche non considerata) u non vogghju cafe a sta ura, mbivitavillu vi.

Pina, dopo aver preso il pasticcino, va in cucina per preparare il caffe, Felice prende posto vicino alla finestra.

CARMELINO:Oh, Ma, u vaju j putiha du Pap.

FELICE: Non provari attru ca schjatti.

ANNA: Dssa u vaju u viju chi ndaju u fazzu. (esce)

Rimangono in scena Celestina e Felice

FELICE: Veni, veni pe cc ca ndaju u ti dicu?

CELESTINA: Dictimi Zzu.

FELICE (Le porge dei soldi)Te, pigghja, e non parrari cu nuju, mi raccomandu; vidi ca nuju ndavi mu sapi, ammucciatilli pe quandu tisrvunu.

CELESTINA:(facendo resistenze)No, non pozzu, su sapi a Mamma mammazza; sunnu troppu, jeri mi dstuvu nattri centu, chi ndaju u maccattu cu tutti sti sordi?

FELICE: E tu non nci dicri nenti, fammilla sta promissa, ndi nommu nci dici nenti. Tu nci vi beni du Zzu?

CELESTINA: Certu ca s.

FELICE: Allura non parrari

CELESTINA: Ma u nci vogghju beni puru da Mamma, comu fazzu nommu u parru?

FELICE: Certu, ndi u nci vi beni prima da Mamma; sai chi facimu, pi ncu dicimu, ma pemm non parrari, tu dicu u quandu. Ok?

CELESTINA: E va bonu.

(Arriva Pina con il caff; contemporaneamente entra Anna che nel frattempo si cambiata; Pina poggia il caffe e va a prendere le tazzine. Distrattamente prende le bianche ma viene vista da Anna che le fa cenno di non prenderle)

PIN: A gi, mi ndava scordatu ca ni ndavmu a lebbra (cambia le tazzine con due nere)

Alla scena assiste Celestina

CELESTINA: Mamma nsci? Pozzu veniri cu tta?

ANNA: No figghja, non pi veniri cu mma, c no ca ndaju u vaju pe cosi urgenti.

PINA: Immaginativi vi cu pti essiri, eh .. Mimma a cosa urgenti.

ANNA: Vidti si ndavti u vi pigghjati u cafe. (esce)

CELESTINA: O Nonna ma pecch usi ssi tazzi vecchji, accussi brutti?

PINA: E na storia longa figghja, nu jornu forzi a capsci puru tu.

CELESTINA: O Nonna cntami i quandu eri figghjola tu?

PINA: E chi vi u ti cuntu dimmi?

CELESTINA: Cuntami di jochi chi facevi tu chi paraggi ti?

PINA: O figghjia, jocari? Ca ci u vtti mi u jocu! Fatigava gi quandu ndava 7 o 8 anni; i mi mi mandvanu u curriju arceju nte campagni du Prncipi. Era divertenti, puru chiju, pero, ramu allria aperta, spensierati, chesti bella a cotraranza.

O Fli ti ricordi quandu jvumu chi mammi a hjumara u facmu a vucta, ni fimmaneji aiutvumu i mammi e vi va scialvuvu u nchjaccti licerti.

CELESTINA:(Con grande meraviglia) Nchjaccvi lucertuli Zzu Filci! Amari!

FELICE: u ..(borioso) era specialista di rumbula i meli, nda trovava tanti chi mi lincha i buggi; u . segua cu locchj a lapa e nci dica: prima o pi non ndi u vai casa?

CELESTINA: Non scciu chi sunnu ma sicru era divertenti.

PINA: E pi vinni a guerra, e finu a spensieratezza; i megghju givani si levu, mi ricordu quandu partu u Zzi Giusi.

CELESTINA: Cu era u Zzi Giusi? Si era Zi ti era puru Ziu mu?

PINA: Certu figghja, e comu no? Era u frati da mamma ma, chi mi vola beni, mi chjamava Pinuzzeja ma; e ci u vitti cchj, non tornu, roganu a ci i guerri i vzzi.

CELESTINA: Z Filci, tu a facisti a guerra?

FELICE: Uaaaaa, nda fici guerri u!

PINA: A si e cu ci? Ma quandu e mai.

FELICE: Guerri ca fami! Cchj guerra i chija! Ca non avvumu mancu occhji u ciangmu. Celestina ma tu non ndavevi.. u. vai. u. posi.. chiji cosi?

CELESTINA: Si, ndavti raggiuni.

PINA: Cosi, chi cosi?

CELESTINA: Nenti sunnu fatti nostri, veru Ziu Filci?

FELICE: Certu ca sunnu fatti nostri, chi ndi u pigghji tu?

FINE SECONDO ATTO

TERZO ATTO

E passato un po di tempo.

La scena si apre con Tonino, Anna e Pina intorno al tavolo. Sul tavolino vicino alle poltrone e al divano ci sono degli oggetti in lavorazione, fatti di creta.

TONINO: O Ma, per tu ndi puru u capsci ca na perzuna poti ssiri ospitata na settimana, nu misi, dicimu nannu, ma no tutta a vita.

PINA: u non parru e non dicu nenti, sunnu fatti vostri.

ANNA: Per non giustu u vi lavti i mani accuss, siti a canta e vi i ncorchi manra

PINA: E secundu vi chi ndavarra u nci dicu, u si nda vaji da casa, da casa sua!

TONINO: Veramenti esti puru a nostra.

PINA: A ma, pregu, ancora esti a ma, a nomi mu.

ANNA: Staca u viju ca non puntualizzava.

PINA: Ogni tantu pari ca vi scordati, puru ca u non fici mi cuntu du mu e du ti, sulu vi distinguistuvu.

TONINO: Mo u mi nda vaju nu morzu nta lortu; approfittu oji chesti domnica; quando tornu affruntamu stu discurzu. Ncigna mu prepari tu (rivolto alla madre)

PINA: u vu dissi ca mi fazzu i fatti mi.

TONINO: Mi raccomandu non vi mingrijati.

ANNA: Speriamu ca no, si com fatta! Certi voti non si poti fari a menu.

PINA: Si, sta tranquillu, ad ija penzu u. Si chi ti dicu, sbrogghjtala vi ssa matassa, u non ndaju chimmu u pigghju.

Tonino esce salutando.

TONINO: Vi salutu,sttivi boni.

PINA Arrivederci.

Entra Carmelino visibilmente assonnato, con un piccolo zaino in mano

CARMELINO: Bongiornu!

PINA: Bongiornu!E chi signurinu, oji cadstuvu du lettu?

CARMELINO: Ciao Nonna, comu ta passi? Vi na manu?

PINA: E chi tutta sta gentilezza? Quandu u divulu taccarizza..

CARMELINO: Voli lnima, appuntu. Mi arzavi prestu ca oji jmu chi cumpagni mi a gita, e quindi nci vonnu 5000 liri. (tende la mano)

PINA: A mu ti vni, t mparru bona a preghiera mmmita! (mette la mano nel petto egli da i soldi)

CARMELINO: Cu sapi si u Zziu Filci si mollarra cu ncorcosa?

ANNA: Pe diju mo mangi! Ah Signuri, e poi non tabbstanu? Nattri 20.000 ti detti Ptrita arzira, ca chi ndi u fi?

PINA: 20 e 5 vinticincu ed ancora vi cercandu! e chi facmu, scasciamu a banca, pe na jornata chi ndi u passi fora?

CARMELINO: E va bonu voli diri carranciu, mi nda vaju, ciau (bacia entrambe esce e si imbatte in Mimma). Sempri ammenzu i pdi sti ma dicu u non ndavti casa.

MIMMA: Focu chi scostumatezza.

ANNA: Carmelinu a lingua postu.

PINA: Pe na vota chi dissi na cosa giusta.

MIMMA: Buongiornu, a ndavi puru a vi?

PINA: Veramenti u sugnu nta casa ma.

ANNA: e ch i Dominica mprima matna, ca comu mi?

PINA: Si, si piccija, pari ca ndavi chimmu u faci. (esce)

MIMMA: intili chi mi raccumandu attenzioni, ca jocu a ddintra si scfula.

PINA:(rientra con una grossa resta daglio)Statti squetta ca ti staju pighjiandu i misuri, jetta sangu! (esce)

MIMMA: Focu, focu, focu ca comu a ressti; chi malascera.

ANNA: A ma mu dici, n sumportu cchj; e tu comu mi i sti parti mprima matna, dmmi?

MIMMA: Brutti novit!

ANNA: Focu mu ca chi succedu, non criju ca saccorgiru ca vinni puru u chija voticeja u sentimu chi dinnu? Ca tu u si ca u mi fazzu i fatticeji mi, non vorra u mi lvanu vucca vucca.

MIMMA: No, peju Anna mia.

ANNA: Focu mu, allura chi succedu?

MIMMA: Succedu ca a patrna i casa partu pe Torinu e non mi dassu i chjavi, mo comu catinazzu scciu comu vaji a finri a vicenda. Brutta ca doppu chi guardavi a casiceja sa pe tuttu stu tempu, chistu fu u ringraziamentu! Ma nommu u si preoccupa, ca pe mma poti pigghjari focu ca u nu cazzu c spostu nu jiditu! Ehhhhquandu nci voli, nci voli!

ANNA: Focu mu, nommu ndeppi u saccorgi ca nci cunzumasti correnti; c puru tu, tutti i jorna ti nda jevi j u stiri, tu no sapevi c ferru cunzuma?

MIMMA: Nbci lacqua pe lortu, non si cunzuma, no? Martita a levva para, pari ca lapra u rubinettu vostru? Sempri j acciucciava.

ANNA: Focu mu mo ni levmu a fria, c tu non ti spicciavi da j.

MIMMA: Ntantu i novit frischi volvi mi si. Mo restammi i pstula tu edu, ca ndavi tutt stagioni chi mi conzu arretu a chija finestra e non vtti passari nuju; ca comu ndaju u ripru mo?

Mi nda vaju, vogghju u vaju cu prestu a Missa, u viju si ncuntru a chija sciundta i mmmisa accuss capaci ca, sa pigghju allintresatta, ncorcosa, mi dici. Focu mu tu dici ca fazzu peccatu? E megghju u mi cumpessu stasra o megghju domani matina?

ANNA: Fai chi vi, sacciu chi fi tu?

MIMMA: Mi nda vaju.

ANNA:(appena esce)Va va, chimmu u vi tosta! (inciampa)Non mi diri ca..( si dirige verso la porta e trova Mimma ad origliare), stu viziu non ti fidi mu tu ccci, no?

MIMMA:(Colta di sorpresa)Ci, u?

ANNA: No srita.

MIMMA: Srima, ihh, ndavi i mo chi n viju, non cumparu cchj i sti parti(in evidente difficolt)mi nda vaju tosta?

ANNA:(Irata)Arrivederci!

(Mimma va via rigida, in maniera goffa)

A mu ti vni vi u vidi c scera ndava ragiuni.

(suonano al campanello: Rafli; Anna convinta che ancora Mimma)

Ancora cc si, ma vi u ti nda vi o no?

RAFLI: Mo arrivi, ca chi vi fci, ma lavti cu ma?

ANNA: A vi sti (ancora irata)Chi volti a stura?

RAFLI: Vola a Toninu, nc?

ANNA: No jiu allortu, ma chi u volvuvu?

(Pina avendo udito il campanello viene a controllare se qualcuno ha aperto)

PINA: Rafli vi sti? E non trasti, stati supa a porta? Assettativi! Vaju i chija parti u vi pigghju ddi malangiani suttogghju, ca preparavi a buccaccia, mu dissi arzira fgghjma ca passvuvu.

RAFLI: Suli i malangiani vi dissi? Veramenti mi ndava promettutu puru ddi pumadora sicchi suttogghju, comu i solti fari vi.

ANNA: Non volti nenti attru.

RAFLI: Si lavti dtemi puru nu buccacciu i piparla chini.

PINA: Si nci promettu Toninu!! Permettiti ca vaju u v pigghju, u cafe vu pigghjastuvu?

RAFLI: No, grazi, mi pigghjavi gi tri, non volarra u mi faci mali.

Pina va a prendere la roba in cucina

ANNA: Maravigghja nommu accetta, e chi succedu?

RAFLI: Cu sapi belli cosi chi chjanta Toninu nta lortu?

ANNA: Pa mm, sulu zzappari.

RAFLI: Ca iju i sti tempi soli fari belli virduri.

ANNA: Ancora ndavi u rivta a terra e vi gi penzti e virduri. E pi non si fidi cchju comu na vota, vaji ogni tantu a prdita i tempu.

(Pina torna con la roba in un fagotto)

PINA: Cc Rafli, vidti ca vi misi puru i piparli, era lrtima bucacccia, ca pi comu i cogghji fgghjima vi conzu nattra.

RAFLI: Grazzi, (rivolto ad Anna). Vi salutu, bona Domnica.

PINA: Arrivederci.

ANNA: Salutamu. Nci linchstuvu boni i mani?

PINA: Pe na buccacceja chi va videndu.

ANNA: Dassti u vaju u mi conzu i letti sinn perdu a pacenza mprima matina. (esce)

(Pina comincia a rassettare, poi notando il disordine lasciato da Celestina sul tavolino)

PINA: A figghjola brava, per ndavarra u me nu pocu cchj ordinata; guarda quantu porcheria dassu cc, u non toccu nenti quando scindi sa vidi ija.

(entra Felice)

FELICE: Buongiornu, Pina.

PINA: Buongiornu, dormsti bonu?

FELICE: Nta chija stanza non slippu tantu bonu, mi manca laria.

PINA: Ca chi ndavmu u riparamu, non ndavi attri stanzi, ndi u tarranci.

FELICE: Chi mangiamu oji?

PINA: Dicia ca fazzu nu brascjaluni ca ajeri Toninu portu nu pezzu i carni bella tnnera, e pi u scciu ca ti piaci.

FELICE: Ta ricordi ca mi piaci! A bonnima i Mmmita u sapa, e quando u preparava nci dica a Franciscu u mi chjama; chi era brava mmmita, eranu tempi chi ncera pocu, ma ija ndava pe tutti. E ti ricordi quando jocvumu a cummari? Ni facvumu sempri maritu e mugghjeri, chi tempi belli, bastava pocu u ndi spassamu.

PINA: E certu ca mi ricordu, ramu na bella cumpagna; na bmbula i pezza pe figghjola e jocvumu uri ed uri. O Filici non mi fari u nci penzu sinn ciangiu comu a na scema. E i gridti da Mamma; nci pigghjava tutti cosi pemmu u fazzu finta ca ndava u cucinu, e gridava, gridava, e doppu nu morzu si presentava cu nu sorrisu; ndi vida spensierati.

E ndi dica sempri ncollati vi ddi, pariti frati e soru.

FELICE: E quandu jvumu a funtana anta, tu ca bmbula supa a testa ed u a scarza, chi tempi! Era ca sira e non volevi u vi sula c ti spagnvi du scuru, ed u era comu na malumbra, sempri dappressu, cutta.

PINA: Nda cumbinammi e nda cumbinammi, pari ca tandu ndava luci nte strati; jucvumu ad ogghju quando era scuru fittu o sinn a luci i luna.

FELICE: Ti ricordi i biglietti chi ti scriva quando jocavumu a cummari? Dieci anni ndava u e tu ottu; u scriva, sempri scriva.

PINA: Ed u leja, ed ogni tantu ancora i ljiu.

FELICE: Comu i leji? Non mi diri ca..

PINA: Si laju ancora posti! (va verso la credenza la apre e da sotto un grosso piatto tira fuori dei piccoli fogli racchiusi in una carta di giornale sbiadita, si avvicina al tavolo ed apre linvolucro, sfila un piccolo foglio e comincia a leggere) Pinuccia, mi chjamavi accuss. Se fossi un Re ti riempirei la tua casa doro, ma sono pvero, posso solo riempirla.

FELICE: .. del mio amore.

PINA: Ti ricordi a memoria ah?

FELICE: Pigghja, pigghja nattru.

PINA: Chistu per u copisti. Bella cu ssi capiji inanellati na trizzatura doru nci facti, veni la festa e vi li pettinati.

FELICE: Trema la terra quando li sciogghjiti! Pigghja, pigghja nattru.

PINA: No .no Filci troppi ricordi.

FELICE: Ma u ti vola beni veramenti non sulu pe scherzu.

PINA: Puru u, sulu co destinu non vzzi accuss.

FELICE: Ed u non capiscvi mai pecch.

PINA: Pecch! Pecch pe ma decidu ptrima. A chiji tempi si usava accuss. Frtita era cchj randi i ta, ed era u primu chi ndava u si marta ed accuss fu. A frtita Franciscu nci vozzi beni pe tutta a vita e puru iju mi rispettu e non mi fici mancari nenti, accuss Ptrima saddormentu cuntentu.

Mu ricordu ancora u jornu chi partisti p Merica (si commuove).dassmu stari Chi vi latti o cafe pe colazioni?

FELICE: Chiju chi pigghji tu pe ma vaji bonu.

(Pina va in cucina a preparare la colazione entra Anna, in vestaglia; le due si incrociano)

PINA: Staju jendu u conzu u cafe si non nzumpu i fora, .. tu u vi?

ANNA: Certu ca u vogghju, ancora non mu pigghji. (Pina va, poi rivolta a Felice) A cc siti, gi vi arzstuvu? Vola u vi dicu ca oji quandu veni Toninu ndavmu u parramu.

FELICE: Ndavmu u parramu, e i ch?

ANNA: Cosi urgenti chi non si ponnu cchj rimandari.

FELICE: E va bonu, comu volti, u cchj da cc adduvi ndaju u vaju; quandu torna niptima mi chjamati.

ANNA: Ndavmu u risolvimu sti cosi urgenti na vota pe tutti.

FELICE:(che gia probabilmente ha percepito cio che vuole Anna)E i risolvimu, non vi preoccupati ca i risolvimu.

(entra Celestina)

CELESTINA: Ciau Mamma , ciau Ziu.

FELICE: Nienti bacettu?

(Celestina va e lo bacia)

FELICE: E da Mamma nnti?

CELESTINA: Certu ca s.

(Arriva Pina con il caffe prende le tazzine nere per i vecchi e bianca per Anna)

CELESTINA: Buongiornu Nonna!

PINA: Bongiornu bella mia; vidi ca ndavi u latti puru pe tta, ca ti sentvi chi scindevi.

(Celestina ovviamente nota il colore diverso delle tazzine

Pina intanto porta le tazzine dallaltra parte)

ANNA: Vaju u mi cngiu, tantu u mangiari prontu.

FELICE: Cchj tardu jamu po gelatinu, ndi facimu a solita passijata. Veni cc, pigghja (porge dei soldi).

CELESTINA; Ma Zziu, ma sunnu assi, u non scciu cchj adduvi ndaju u mi mmucciu.

FELICE: Ma chi assi, mi raccomandu nommu ndi u parri, ricordati ca mu promettisti.

CELESTINA: E va bonu per basta, sinn non mi fidu u mi tegnu e ndaju mu ncu dicu da mamma.

FELICE: Vaju u mi cngiu c nattru morzu nescmu; ma frtita adduv?

CELESTINA: Jiu a gita.

FELICE: Apposta ajieri sira mi cercu 20.000 liri.

CELESTINA: E dci mi fricu a mma; ad iju nci pari ca non maccorgivi ca si tiru du caroseju.

(Felice va di sopra. Entra Anna vestita di tutto punto)

CELESTINA: Mamma vidi co bellu i figghjta mi fricu 10.000 liri du caroseju; sicuramenti misi i frbici pemmu mi tira, ca a chjavi n trovu! Per u ma scardai e trovai stu bellu risultatu!

ANNA: Si sicra? I cuntasti boni?

CELESTINA: Certu ca su sicura.

ANNA: Non mi fidu mu nciu ccciu stu viziu! Comu sa ricogghji stasra nci mostru u comu mi chjamu. Non nci bastvanu chiji chi nci detti Ptrisa e Nnnisa puru ja tta vinni.

CELESTINA: E puru du Zii Filci nci cercu 20.000 liri.

ANNA: A mu ti veni, ca chi ndava mi voli tutti sti sordi?

(Arriva Tonino)

TONINO: Ehh non mi dassu u tempu.. si misi u chjovi e ndeppi u mi nda tornu.

ANNA: Comu chjovi? Allura non vaju a Missa; dica ca vaju, ma si cchjovi adduvi ndaju u vaju, u mi culeju pe strata!

(Entrano Pina e Felici)

PINA:( A Tonino)E chi , taricogghjsti gi?

TONINO: Staci chjovendu, chi ndava u fazzu nta lortu cu lacqua!

ANNA: Megghju accuss simu tutti cc e potimu finarmenti parrari, Toninu dinci chiju chi ndi u nci dici.

TONINO: Non e megghju mu ncu dici tu?

ANNA: Ma chi catinazzu i domu s?

PINA: Si chi fi Filci dincillu tu.

FELICE: Ncu dicu u e chi ndaju u nci dicu?

PINA: Dinci i chiju chi parrmmi supa, pari strontu!

FELIC: Ah oji mangiamu brascjaluni, ca a mma mi piaci tantu.

PINA: Va bonu va, u capiscvi, vu dicu u. u e Filici ndi nda jamu.

CELESTINA: Nonna adduvi jati?

PINA: Cc vicinu figghja. U Zzi Filici vzzi u sacctta a casa sutta u vajuni, chija chi era a ma na vota, vozzi u mi faci stu reglu, iju vduvu u sugnu vdova, decidimmi u ndi maritmu e u ndi passamu a vecchjaja anta; ma non vi ncarricti, penzammi puru a vi; vi facimu carti i sta casa e di lortu, ni volmu u vi vidmu cuntenti, ca siti sangu nostru.

ANNA: Focu mu edu chi mi crida ca era cacasccu.

CELESTINA:Caca chi, Ma?

TONINO: Significa prcchju, chi non voli u caccia sordi.

CELESTINA: Ma chi stati dicendu u Zziu non accuss, comu dici tu; ndavi misi e misi chi mi abbutta i sordi dicndumi mi posu e nommu u parru cu nuju.

PINA: Vu dica u ca nci vali a visera comu a bonnima.

CELESTINA: Vidi cc? E chisti sulu oji, non scciu quantu nda mmucciai sutta u matarazzu, ma no nto mu, nta chiju i Carmelino pecchi u sapa ca si iju cercava sordi u primu postu nto caruseju e pi sutta u matarazzu mu, e non to si.

ANNA: A mu ti veni e non dicsti nenti?

FELICE: Ncu dissi u nommu u parra e ija comu na randi mantinni a promissa.

CELESTINA: Ma mo pota parrari veru Zziu o megghju Nonnu! Chi bellezza u u mu no canuscvi mi e mo laju! Puru u ndaju u nonnu .

ANNA: Ed allura mo si ca ndavmu u festeggiamo! Toninu ncantsti, fatti na ura i sonnu! Pigghja vinu e biccheri, pigghja.

(Intanto Celestina al tavolino che modella la creta)

Celestina ma tu chi stai facendu?

CELESTINA: O Ma, stava preaparandu ddi tazzi speciali, niri, pe quando siti vecchj tu e lu pap, ma sugnu sicura ca mo non srvunu cchju, veru mamma?

ANNA: Certu figghja ndi ragiuni, non servunu cchj.

FINE

GIUGNO 2014 - Pino Carella

    Questo copione è stato visto: