Tonnarella, 24 aprile 2014
A VALLETTA DU PATRI ETERNU
Commedia brillante in due atti di: Rocco Chinnici
----
PERSONAGGI
Gnaziu capu famigghia
Carmela mugghieri
Mariuccia figghia
Verdiana niputi di Gnaziu
Vicenzu cumpari
Cuncetta cummari
Dottore
(Quando si pensa male degli altri, i guai peggiori ce li troviamo addosso. Tutti siamo soggeti a sbagliare, e nessuno escluso pu, degli altri, farsi meraviglia; tanto che Vincenzo pensando che la comare fosse)
(Scena ad atto unico, composta da misere cose: un soggiorno come tanti se ne trovano nelle famiglie popolari. Molti errori sono voluti per mettere in evidenza anche il volere italianizzare le parole e quantaltro).
CARMELA
Ora dicu ju, no nnavivi avutru tempu di nvitari a sta to niputi di lInghilterra? Avissi a sentiri quantu lingui ca parra oltri o nglisi? E chi scilinguagnulu ca havi! O Diu per si nni capisciu na parola di chiddu ca dici! Sulu na cosa capivu, chi sarebbi chidda di vuliri essiri sirvuta a bacchetta!Je would this, Je would that, Je would that other (lo dir in un inglese locale. Poi continuer col francese, anchesso detto alla sanfras). Je vul quil, je vul quillautri Comu si ju trasivu n ferii; non haju cchiu tempu di grattarimi a testa cu sta signurinella casa casa. E comu cumanna! Pari chi rriv allalbergu! E poi, a quannu a quannu ci dicu chi ma vogghiu purtari a chiesa, pigghia e mi rispunni dicennu: today venire nix!
GNAZIU
(Non capisce e si allarma) Cchi tardu venire nix! E cu stavutru unu? Quarchi amicu so ngrisi, e voli veniri puru iddu cca? Ma quannu! Ju sula a idda ci dissi di veniri, ci scrissi beddu chiaru a me frati; quali amicu Nix e amicu Nix! Chi vogghiu sti responsabilit! E poi tu facisti diri cu stu signor nix, mancu u canuscemu; no, no e poi no! E no, veniri puru iddu no!
CARMELA
(Anchessa confusa) Veni puru iddu cu?
GNAZIU
(Nasce un mare di confusione) E chi nni sacciu ju! Fusti tu ca dicisti chi cchi tardu veni puru stu signor Nix!
CARMELA
Ma chi capisti! Idda dici nix, ca signu sicomu idda fuma, chi sar quindi quarchi nova marca di sicaretti! E a jidda chissu ci hannu a dari: fumari e cumannari, cumannari e fumari
GNAZIU
Aspetta, aspetta! Quali fumari e fumari! Io non lhaju vistu fumari mai; tu lha vistu cu a sicaretta mmucca?
CARMELA
(Pensierosa) Veramenti, ancora no, per cu sapi si non fuma ammucciuni; picch di comu parra, e cu stu linguaggiu manciapratu, sicuramenti
GNAZIU
(Mangia prato) Manciapratu, si! Ti pari chi na pecura; si dici emancipatu. Per, ora ca mi ricordu, idda non fuma; e sicuramenti, nix, non voli diri sicaretti di nautra marca; forsi vorresse (errori tutti voluti) significare di vuliri diri (facendo con indice e pollice aperti, una volta a destra e una a sinistra) no e certu, quantu voti u dicu macari ju nix, chi vulissi diri no; allura voli diri, chi signu chi a idda non ci va
CARMELA
(Non capisce) Ah, non ci va? E non ci va unni?
GNAZIU
(Mezzo confuso) Unni chi?
CARMELA
Siccomu tu dicisti non ci va; ju ti dumandavu unni, unni chi non voli andari?
GNAZIU
(Pi confuso che persuaso, e un po adirato) Senti, mi sta facennu cunfunniri tuttu; a picca u cidiveddu mi nesci di fora; unni voi ca haju a sapiri ju, unni chi non voli andari idda!
CARMELA
E chi , pi chissu ddumi chi pari un fuareddu (adirarsi), pi chissu ti agiti cos! E ancora semu alliniziu! E allura ju, ju cavissi a diri, ca di poi chi rriv cca, divintavu a so cammarera personali? Viditi puru chi mi tocca fari. Senti, ma alla fini non ca mu dicisti cchi unni chi non voli andari.
GNAZIU
Di novu ncuminciamu cu stu andari! Ju ti dissi chi non ci va, nel sensu chi tu ci disicisti di veniri cu tia a chiesa?
CARMELA
Si, certu, nno Signuruzzu ma vulia purtari.
GNAZIU
Idda ti dissi: nix? Quindi vulia diri chi non ci va dandari a chiesa; u capisti ora? Oooh! E poi (ironico) si lhavi a purtari nno Signuruzzu, ma di unni pigghi du saccu certi discursi! Ma chi ti pari chi dda, unni sta idda, chiesi, no nnhannu nudda! Chidda, na vota chi cca, vulissi visitari cosi novi, canusciri genti diversa u capisti, o cuntinuu ancora a perdiri tempu.
CARMELA
U tempu ju u staju pirdennu, di poi chi rriv sta Pirsiana
GNAZIU
Verdiana, Verdiana ti dissi ca si chiama!
CARMELA
E si, si! Di poi chi rriv, mancu a chiesa cchi pozzu andari! Chi fa, a lassu sula, chi mi metti a casa suttasupra!
GNAZIU
Voli diri chi allura ti riposi un pocu di priari e nnapprufitti pi stari du jorna cu mia e cu to patri, chi havi tantu bisognu puureddu; o ti scanti chi u parrinu non ti cala a prisenza..
CARMELA
(Allarmata) Chi cosa, non vaju cchi a chiesa! Tu pazzu si! Comu fazzu a non priari cchi! E poi, un la vulisti tu a to niputi; ti piaciu a scimia, portatilla a spassu ora, nveci di lassalla a mia, casa casa chi pari a barunissa di setti cannola.
GNAZIU
Ora dicu ju, ma non si putia rumpiri li jammi to matri ddu jornu a farisi na passiata nveci di stricarisi a to patri! Non nnhavia avutru chiffari, di fari a tia! Cunsuma casati ca non si avutru! Puru a to figghia cunvincisti di farisi monaca, cchi di chistu!
CARMELA
Nostra figghia, monaca si vosi fari idda di testa so, no vidivi chi era devota a santa Rita da Cascia?
GNAZIU
Da cascia si; nta cascia a tia ci chiudissi, pi quantu non cunzumassi cchi a nuddu. E ricordati chi to figghia faciva u corsu di cantu e ballu, avutru chi farisi monaca!
CARMELA
Ma si cantava sempri canzuni di chiesa.
GNAZIU
I cantava pi fari cuntenta a tia. Chidda, sicuramenti si convinciu di farisi monaca pi quantu diventa a valletta du Padreterrnu, avutru chi! E poi, dicu ju mai possibili chi unu e dui amu a jiri a finiri sempri a chiesa! Ma picch non ti maritavi un parrinu! Chiesa e chiesa! Luned picch c chistu, marted picch c lavutru, mercoled c lincontru cu rinnovamentu, gioved c chiddu cu i focolarini, venerd c nautra cosa ancora, u sabatu shavi di priparari a chiesa pa duminica pigghia di sutta, metti di n capu; ma tuttu stu straordinariu, tu paga u parrinu? Ma nzumma, si po sapiri quannu ca amu a stari nzemmula! Sempri a chiesa! E cu mia, quannu, quannu moru?
CARMELA
(Molto pia) Cu tia, cu tia chi? Tu tu
GNAZIU
Ancora cu stu tutu! Chi c? Parra!
CARMELA
(Con timidezza) Tu non ca mi po dari a vita eterna.
GNAZIU
(Un po su di giri) Comu, comu! A vita eterna? Nautra ora! Chiddi comu a tia gi assai ca esistinu allanagrafi, avutru chi vita eterna! Ju lavissi veramenti na cosa di dariti, e si propriu ti lhaju di diri pi comu lhaju (toccandosi la pancia) cca, nta bucca du stomacu, ti dassi na nzaccata di bastunati nta ssa tinta tistazza ca haj, di sfurnaritilla e vidiri chiddu ca ci dda gghintra, avutru chi vita eterna e vita eterna! Quarchi jornu di chistu ci cchianu ju a chiesa nni su patri Fef, quantu videmu chi voli diri stu jiri sempri a chiesa. Ma comu, u primu iddu, non si lavissi a dumandari si giustu ca tu, cu tuttu ssu gruppu di stracquaquagghi ca friquenti, lassati a casa n tridici tutti li matini pi fuiri pa chiesa! Non si lavissi a dumandari puru iddu si tuttu stu stari jittati a chiesa, putissi arricari scumpigghiu e guerri n famigghia! E certu, iddu chi nni po capiri di famigghia, chi nni po sapiri di na mugghieri comu a tia, chi da casa non ci nni futti nenti. Picch non ti facivi tu, monaca, nveci di veniri a cunsumari a mia?
CARMELA
Ora dicu ju, chi ci trasi a chiesa cu tuttu u parrinu e a monaca, chi ci trasinu tutti sti predichi e missi cantati, si stavamu parrannu di to niputi!
GNAZIU
Me niputi si; e non pensi nveci chi potti essiri na scusa, vistu chi non haju cchi mancu a me figghia a farimi cumpagina, chidda di nvitari cca a me niputi na para di jorna cu nuiautri, pi quantu tu ristassi un pocu di tempu a casa cu mia e to patri?
CARMELA
(Un po inviperita e sbattendo i piedi per terra) Ah si!
GNAZIU
(Guardandole i piedi) Pista, si!
CARMELA
Viditi comu a studi! Viditi chi tagghiola, chi tranellu ca si nvint pi non mi fari jiri cchi unni u Signuruzzu! (Dispiaciuta) E allura signu ca ju di priari mi pozzu (passandosi la mano sulla bocca come a volersi pulire il muso) stuiari u mussu?
GNAZIU
Priari? Arreri ci torna cu stu priari! E tu chissu po diri? Picch, ju thaju mai pruibitu di priari?
CARMELA
E certu, si mi stai appena dicennu chi haju di starimi a casa, e nvitasti pirsinu a to niputi pi quantu non vaju cchi a chiesa; megghiu di cos mi lha dimustrari!
GNAZIU
E nsisti cu sta chiesa! Picch dintra non po priari? Thajutu ju a cunsari n artarinu, (indicando un posto) cca, u cunsamu cca! Nvitamu puru o vicinatu e prei da matina a sira. O puru ti scanti chi si prej n casa, u Signuruzzu non ti duna a vita eterna! Non pensi nveci ca iddu sara cchi cuntentu, sapennuti mpignata cu a famigghia cu ddu mischineddu di to patri, chi duna numira da matina a sira, e ca havi tantu bisognu daffettu e di cu ci duna adenzia, e chi poi, dicu ju, di quantu havi ca vai a chiesa, lassamu stari a mia chi avissi a essiri gi beddu e mpustatu nta un ufficiu e nveci
CARMELA
Ju, ju havi chi sugnu gi bedda e mpustata di poi chi canuscivu a tia! Gran pezzu di macabbunnu e lagnusazzu ca non si avutru!
GNAZIU
Grannnissima persica sicca, ngiallinusa e pilusa ca si! Io, io sugnu lagnusu! Comu, si propriu tu, a casa non ci fa cchi sirvizia di po ca nni maritamu; to figghia, criatura, era chidda ca a tinia in ordini, e di poi ca a cunvincisti a jiri o cunventu e farisi monaca, a casa tutta china di filinii, e u pulvirazzu, chi supra i mobili si ci po scriviri; e a grascia, a grascia sta arrivannu nsinu o suffittu, e dici lagnusu a mia! E poi, ti stava dicennu, chi cu tuttu stu priari ca fai tu, e na figghia monaca macari, ju un avissi aviri gi un beddu impiegu non ti dicu a Regioni, ma nno n postu di tuttu riguardu? E to patri armenu iddu, puvirazzu, non avissi a essiri chinu di saluti, non avissi a essiri sanu comu un pisci? e nveci guarda tu chi famigghia! Chiddu malatu, e ju disoccupatu, e menu mali ca prej da matina a sira! Cca, i cosi su dui: o a chiesa ci va pi fari curtigghiu, o allura signu chi tu nun sa priari bona e u Signuruzzu non rinesci a farinni sta grazia.
CARMELA
Ah si, picch si prega pi ntentu allura? Si prega pi aviri ncambiu quarchi cosa?
GNAZIU
Ma comu, si propriu tu, ora ora, finisti di diri chi va a chiesa pi quantu u Signuruzzu ti duna a vita eterna! Chistu non ntentu? Allura nnhaju tortu si ti dicu ca non sa priari bona!
CARMELA
Cosi dici, chi non sacciu priari bona? E comu, comu voi ca preju? Comu voi ca mi senti u Signuruzzu, si ju preju, e tu si assatantu e vannii jittannu bistemii da matina a sira? (Bussano).
GNAZIU
(Il discorso va sempre animandosi di pi; quasi principio di lite) Ju, ju sugnu assatantu e jettu bistemii! Ma quannu, quannu ma mha ntisu diri sti cosi? Tu, fussi capaci di tuttu pi cadiri sempri addritta e jittari sempri a curpa a mia! Veru vulissi essiri pi un attimu assatanatu e fariti vidiri li diavuli cu tutti li spiriti maligni! Navutra ora! (Bussano).
CARMELA
(Preoccupata che la gente possa sentire, A denti stretti, linvita a fare silenzio) E zittuti, zittuti ora, chi c genti e p sentiri.
GNAZIU
(Adiratissimo e verso la porta) Ju, dintra a me casa, gridu quannu vogghiu e quantu mi pari e piaci, e si non ti cunveni mancu chissu, chista, a vidi chista, chista a porta; si non voi ca ti fazzu nesciri a pidati nto culu, da finestra.
CARMELA
(Sempre pi preoccupata che possano sentire) Zittuti, zittuti, ti dissi pi lamuri di Diu!
VICENZU
(Balbuziente. Entra stanco e agitato ma guardingo nello stesso tempo per via delle grida dei due) Sa-sa sa-sa sa-salutamu. Di-disturbu?
CARMELA
(Imbarazzata) Arrivastivu a mumentu giustu! (Vincenzo li guarda intimorito) Caviti chi guardati cos? Vidistivu u saccu cu i pupi? Cu vostru cumpari nni stavamu dicennu u rusariu a vuci avuta. Chi forsi non si po? Chi , u parrinu non a fa puru a missa cantata? E allura! Chi fu, chi vi capit pi essiri cosi stancu e agitatu?
VICENZU
(Guardingo, al compare) Po-po po-popozzu pa-parrari?
GNAZIU
A mia u diciti? Nno dutturi aviti a jiri pi chissu! Ssu ntrippari o parrari caviti vui, na malatia ca po sulu curari u medicu. O puru vinistivu cca pinsannu (ironico) ca cummari santuzza, vi pputissi fari u miraculu! Forza, dicitinni quali u mutivu da vostra visita e comu mai va facistivu cos di cursa puru.
VICENZU
(Al compare) Cu-cumpari uuuuuuuu sa-sapiti chi-chi successi?
CARMELA
(Allarmata) Oh Madonna! Parrati, chi vi capito? Vi ficiru u sfrattu?
VICENZU
Ma-ma quannu ma-mai! Me-megghiu me-megghiu!
CARMELA
Facistivu tridici, o vincistivu o lottu?
VICENZU
Di-di cchi, di-di cchi!
CARMELA
E chi fu, parrati!
VICENZU
(Alla comare) A pa-passara
GNAZIU
(Non capisce) A cui?
VICENZU
Aaaaa pa-passarra (i due si guardano stupiti); aaaaceddu (fa il segno con le braccia di volare), ma-mancu! Non havi cchi lo-lova di-di sutta! Eeeeee
CARMELA
(Lo precede) E chi? (Preoccupata) Si suc a cummari?
VICENZU
Ma-ma chi-chi si-si suc e su-suc! (Si rivolge al compare) A pa-passara, fi-fici i pa-passareddi!!!
GNAZIU
(Adirato al massimo) Ma chi cosa vuliti ca mi nteressa a mia di lova cu tutta a vostra passara e i passareddi! Sintiti a stavutru puru!
VICENZU
(Rimane pietrificato e corre a nascondersi dietro la comare. Poi, intimidito, guarda la comare). Cu-cu cu-cu cucummari!
CARMELA
(Alludendo ai cocomeri) I citrola si. Tuttu chissu era! Corpu di sangu, un motu mi facistivu pigghiari! E livativi di darreri! U fattu , cumpari, chi rrivastivu nno mmumentu sbagliatu; non ci faciti casu a me maritu. E ora livativi, livativi di darreri vi dissi, e (indicandogli una sedia) assittativi.
VICENZU
(Siede) Cu-cummari
CARMELA
E finitila cu sti cucummari e citrola. Carmativi, carmativi. Viditi chi siti stancu? Vi pigghiu un biccheri dacqua? E poi, chi bisognu cera di farivilla di cursa, chi vi scantavavu ca cu vostru cumpari ni nni scappavamu pAmerica?
GNAZIU
Nuautri sulu pu manicomiu putemu scappari, cumpari. E poi comu facemu a partiri? No viditi chi a me mugghieri, u parrinu non ci vosi dari i ferii pi quantu travagghiu c a chiesa.
CARMELA
Mmucca, spiramu o Signuruzzu!
VICENZU
(Alla comare. User sempre la parola briscula come esclamazione) Bri-briscula! Ah! Pi-pi pi-pi chissu jittavavu vu-vuci fa-facennu ma-macari a mi-missa cantata? Ce-certu, i fe-ferii su un di-dirittu, cu-cummari, e uuuuu pa-parrinu giustu ca-ca vi duna! Raggiuni havi u cumpari a jittari vuci. Ora si-si spi-spiega u picch cu-cu cu-cu me mu-mugghieri, no nni-nni faciamu ca-capaci, pi-pi co-comu mai, vu-vui, jiavu se-sempri a chiesa! E brava, bra-brava a cu-cummari; a-allura si-signu ca si-siti mpiegata co-comu se-segretaria du-du parrinu? Eccu, spiegatu u misteru! Ora comu ci dicu a cummari! Aaaalura fa-faciti a se-segretaria a pa-patri Fef!
GNAZIU
Cumpari, ristastivu nnarreri cu i tempi; me mugghieri, non cchi segretaria; avanz di gradi.
VICENZU
Bri-briscula! A-allura signu chi-chi cchian cchi (guardando in alto sbalordito) su-supra, cchi su-supra?
GNAZIU
Cchi supra, diciti! Di cchi, di cchi cumpari! Cchian cos avutu, di tuccari i campani e a cruci supra u tettu da chiesa!
VICENZU
Ah, si! E brava, bra-brava a cu-cummari! Uuuumintastivu di gra-gradi allura! (Credulone) E di-dicitimi, chi co-cosa, chi-chi cosa divintastivu cu-cummari?
CARMELA
Si, citrola!
GNAZIU
(Precedendo una eventuale risposta da Carmela) Divint, ntuppativi aricchi, Car-di-na-le-ssa!
VICENZU
(Sbalordito, si fa il segno della croce) Chi-chi dicistivu, ca-cardinalessa? Brisculuni! Allura vo-voli diri chi-chi chi divintastivu cchi avutu du-du parrinu e di-di vostra figghia monaca?
GNAZIU
Lassatila stari a dda nuccenti di me figghia, cumpari. Aviti a sapiri chi u parrinu, nconfrontu a me mugghieri, un semplici chirichettu!
CARMELA
(Stizzita) U capivu, forsi megghiu chi vaju dda bbanna, si nno mancu ju u sacciu chiddu ca cumminu! (Esce per laltra stanza, indispettita mentre i due si guardano sbalorditi).
VICENZU
(Vedendo uscire Carmela agitata, esclama) Bri-briscula!
GNAZIU
(Beffeggia il compare) Cca-cca ora ci-ci voli u ca-carricu, cumpari!
VICENZU
E chi-chi sa-sa sa-sarbaggia! E me-menumali chi-chi a fi-ficinu ca-cardinalessa! E di-dicitimi, (guarda se lei non possa sentire) qua-quantu pi-pigghia di so-sordi o mi-misi?
GNAZIU
(Meravigliato) Cumpari, chi , ancora continuati? Ora basta di schirzari, non viditi chi a cummari non c cchi.
VICENZU
(Pi confuso che persuaso) Aaaaalura, chi-chi mi-mi pigghiati pi-pi fissa? Allura si-signu, chi-chi vu-vuiavutri
GNAZIU
Ancora! Allura veru ci cridistivu!
VICENZU
Si-siccomu vui pa-parravavu di-di fe-ferii
GNAZIU
Ma quali fe-ferii e fe-ferii, chi ssi putissi, ju, mi nni scappassi di notti e notti di sta casa! No nni pozzu cchi, mi pari di stari dintra un manicomiu!
VICENZU
Aaaaah! Aaallura, aaaa cu-cummari no-non mpiiiiiegata chi-cchi a chi-chiesa? e ma-mancu ca-ca ca-cardinalessa?
GNAZIU
Ah, ma vju ca ancora nsistiti!
VICENZU
Bri-briscula! E allura mu-mu spiegati uuuuu picch se-sempri j-jittata a chiesa, si-si u pa-parrinu non ci-ci du-duna sordi? E chi-chissu, chi cu-cu me mu-mugghieri, no-non nni rinescemu aaaaancora a spi-spi spi-spiegarinni bonu.
GNAZIU
Vuiavutri non vu rinisciti a spiegari bonu! Sugnu ju chi non rinesciu ancora a capiri u mutivu du picch, chista tic tic, mancu u tempu da matina lavarisi a facci e arrivannu a stu puntu, pensu chi facci non sa lava propriu, e curri pa chiesa. E normali, chi convinciu a dda nuccenti di me figghia, chi studiava cantu e ballu, a farisi monaca?
VICENZU
Si-si non sbagghiu, mi-mi ricordu ca-ca si vu-vulia fari va-valletta vo-voli diri ca cia fa-fa o Pa-Padreternu a va-valletta!
GNAZIU
E idda, di chissu, sugnu sicuru ca si cunvinciu! Figghia bedda, gioia du me cori, baballava a cantava tutti i jorna chi nta sta casa pari chi era sempri primavera; e di poi chi si nni ju o cunventu, cca jintra nvirnau dun tuttu, e lu friddu chi mancu nto polo Nord! E normali chi na mugghieri non havi cchi rizettu di casa, e lassa n tridici puru a so patri chi ca testa non c propriu? Menu mali chi sta matina, cu a scusa ca stava ncuminciannu a dari nummari, ci desi du pinnuleddi suprecchiu; ora dormi e runfa chi pari mortu di centanni.
VICENZU
Pu-puru a cu-cummari ci la-lavissivu a da-dari du pi-pinnuleddi!
GNAZIU
A cui, a cummari dicistivu?
VICENZU
Eeeee certu! Pi-picch, vu-vui pinsati chi vo-vostra mu-mugghieri, c cu-cu a testa? E vu-vui, vu-vui stissu, vi-vi pa-pari chi si-siti tantu me-megghiu di-di cidiveddu, da cummari e di-di vostru so-soggiru? Eh! Ci-ci nni vulissiru pi-pinnuli nni sta ca-casa, cumpari!
GNAZIU
Puru! E vui, vui chissu putissivu diri di mia? Da cummari si, di idda mi truvati daccordu, ma di mia no viditi chi sugnu sempri jittatu cca! A dari macari adenzia o n patri chi non mancu miu! Cchi di chistu chaju a fari!
GNAZIU
Eeeeee allura, chi-chi vo-voli diri? Macari vo-vostro soggiru jittatu se-sempri cca! Eeeee pu-puru, vui, di-dicistivu chi te-testa non nnhavi.
GNAZIU
No, no, a testa lhavi! E u dintra ca ci manca! E comu quannu si jiapri na nuci, e dintra vacanti precisa! E poi, cumpari, vi vuliti spiegari megghiu, nveci di jrici firriannu ntunnu; chi cosa mi vuliti diri cu tutti sti quiz?
VICENZU
Si-si dici: pa-parrami so-soggira e se-sentimi nora. Vi-vi vi-vi vulia diri, arrivannu a stu-stu pu-puntu, di sta-stari accurra a cu-cummari, cu sa-sapi si a vo-vostra figghia no-no la fici chiudiri o cu-cunventu pi-pi quantu no scuprissi (ironico) ce-certi co-cosi! picch uuuuu sa-sapiti macari co-comu si-si dici n giru: chi ni-nix pi ni-nix fa ni-nix, e nu-nuddu fa-fa ni-nix, sa-sapennu chi uuuuuu ri-risurtatu ni-nix; u ca-capistivu, o ancora ni-nix?
GNAZIU
(Pi confuso che persuaso) Cumpari, ju capivu sulu nix, nix e nix.
VICENZU
Bri-briscula! Allura, cu-cumpari, vu-vui na-nascistivu pi-pi davveru cu-cu locchi chiu-chiusi; aaanzi nta-ntappati! Ci-circati di ncu-ncuminciari a j-j-japrilli lo-locchi. Uuuuun lu viditi chi-chiddu ca su-succedi pe-pedi pedi: la-lassamenti, sca-scandali, pie-piedofolla
GNAZIU
Piedofolla si, e manu omicida! Pedofilia, pedofilia si dici, cumpari!
VICENZU
Eh, si, si, co-comu diciti vui. Ma-ma uuuun li li-liggiti i giurnali? Uuuu vu-vuliti ca-capiri, o no, chi-chi nuddu fa-fa ne-nenti pi ne-nenti, o vi-vi le fa-fari capiri cu-cu a mu-musica.
GNAZIU
Ma no, cumpari, chi diciti, tuttu chissu era ca mi vuliavu diri cu ssa filastrocca di nix! E ju non sugnu ca senza nix, non mi viditi, o divintastivu puru orbu? Non sugnu ju ca badu a me soggiru vi dissi, vistu chi me mugghieri non c mai dintra, o vi pari chi u statu mi duna a pinzioni di laccumpagnamentu!
VICENZU
Uuuuu statu si! Uuuuun ma-ma duna a mia a pi-pinziuoni, e lalavi a dari a vu-vui! Vi-vi vulia diri, chi chi-chistu signu ca-ca vu-vui nascistivu cu-cu cu-cu i ma-manu aperti (facendogli vedere le proprie mani aperte) di-di sta ma-manera. Pi-pi fu-furtuna ca c pu-puru co-corcunu co-comu a vui ca na-nasci cu i ma-amu a perti.. (Ignazio rimane impietrito a guardarlo). Chi-chi mi guardati mi-misu cosi! No-no capistivu, ve-veru?
GNAZIU
A oj mi stati facennu cunfunniri tuttu, cu stu parrari mistiriusu caviti; vi veni difficili parrari (capisce davere sbagliato a dire parlare, poich egli non parla bene, e si corregge in tempo) oh, oh! Cumpari scusati, vuliva diri spiegari, spiegarivi megghiu. Chi stu discursu di nasciri cu i manu aperti?
VICENZU
Ma-ma allura pi-pi davveru ci-ci vu-vulissi uuuuun carricuni di bastuni, su-supra ssa-sa tistazza ca-ca tiniti su-supra i spaddi! Ma-mancu di-di chissu si-siti a cu-cunuscenza! Ma a te-testa, cumpari, a pu-purtati pi-pi fiura? Aaaaaviti a sa-sapiri chi quannu na-nasci uuuun pi-picciriddu ve-veni o munnunzumma; qua-quannu ne-nesci di dda ca-casa di uuuunni tu-tutti (guardando rivolgendo la testa verso il basso del ventre) vinemu po-poviri e ri-ricchi, aaappena si-si nesci di dda porta (riguardandosi ancora fra le gambe), su-subitu si-si capisci chi-chi cosa semu
GNAZIU
Viditi chi scoperta! E certu ca si capisci, cera bisognu di fari tuttu stu giocu di paroli! Quannu unu nasci, o nesci di dda porta comu diciti vui, pigghia e si guarda mmenzu i jiammuzzi, e si unu havi (guardando anchegli sotto il basso del suo ventre) u pennulu signu chi masculu; si non lhavi, signu chi (facendo solo il gesto con la mano) fimmina! Ci vula tantu!
VICENZU
(Adirato per non essere capito) Cca-cca non ci vo-voli uuuun ca-carricuni, ma-ma uuuun ca-carricazzu di-di bastuni nta ssa ti-tistazza dura ca-caviti! Oh, quantu si-siti babbasunazzu!
GNAZIU
Cumpari, vaviti a fari na bedda visita, vaviti a fari cuntrullari nno parrari, no viditi quantu calorii ca sprecati pi diri du paroli.
VICENZU
Ju no-non mi ri-rifiriva di sa-sapiri si uuuunu ma-masculu, o fi-fimmina, ma alla mi-mintalit chi avr ddu pi-piccolu individuo appena na-natu, del su-suo carattiri nzomma. (Ignazio non capisce). Chi-chi , cu-cuntinuati a non ca-capiri? E aaaallura vu-vu spiegu me-megghiu. Qua-quannu nascemu, nascemu cu-cu cu-cu i ma-manuzzi chiu-chiusi e stri-stritti (chiude le mani a pugno e glielie mostra) co-cos; fa-faciticci ca-casu, e vi-viditi.
GNAZIU
Vui, di comu parrati, pari ca facissivu lostetricu.
VICENZU
No-non c bi-bisognu di fa-fari lostetricu, cumpari; ju le-leggiu! Quannu lu nu-nutricu na-nasci, li ma-manuzzi li teni co-cos stritti, chi ma-mancu la matri ca lu mi-misi o munnu ci-ci renisci a japririccilli, aaaaaanzi, cchi-cchi idda cerca di fa-fariccili japriri, e ancora di cchi iddu li chiu-chiudi stri-strincennuli, pi-picch si scanta di-di perdiri chi-chiddu ca strinci.
GNAZIU
(Non capisce) Strinci dicistivu? Ma scusati, chi ci strinci si sapi di non aviri nenti.
VICENZU
Co-cos diciti? E dicitimi na co-cosa, uuuu riccu no-non u stissu di chi-chiddu appena na-natu! Chi ci stri-strinci, ti-tinennusi tu-tutti cosi pi-pi jiddu, sa-sapennu di non aviri ne-nenti?
GNAZIU
Ma u riccu si strinci i ricchizzi ca havi: i sordi, i tirreni, i villi, i palazzi nzomma, tuttu chiddu chi ci apparteni.
VICENZU
A cui! A cui! U be-bestia ca si-siti! Oh, ba-babbasunazzu ca non siti aaaavutru! Aaaapparteni si! O-ora ci voli bri-briscula! Cu-cumpari, allura no-non laviti ca-caputu propriu uuuu si-significatu da-da vita! Nu-nuautri, se-semu nenti mpastatu cu-cu nenti, e ne-nenti pi ne-nenti fa ne-nenti! U ca-capistivu? Nu-nuiautri no-non semu pa-patruna ma-mancu di-di nuautri stissi; co-comu tu-tuppula a mo-morti, cu-curremu tu-tutti e nchianamu n celu nu-nudi pi-pi comu vi-vinnimu; e nu-nuddu mo-mori cu-cu i ma-manu chiusi, fa-faciticci casu, ma-mancu chi-chiddi ca-ca pinsavanu daviri tu-tuttu (Ignazio si pulisce il viso). Si-si nasci co-cos (mostrando i pugni chiusi) Eeee si-si mori co-cos (mostrando le mani aperte) Uuuuu sa-sapiti comu si di-dici: (lessere un po su di giri e parlando in quel modo, tenta a bagnare, se pur con piccole gocce di saliva, il viso dellinterlocuote, in questo caso Ignazio, il quale sinfastidisce e contin ua pulirsi il viso) Tu-tuttu chiddu ca-cavemu accumulatu, di-di lautri ve-veni spirpiratu! Lu-lunica cosa chi avemu ve-veramenti e di-di mumintaniu, su-sulu di mumintaniu per, a vi-vita, cumpari, e la-lavissimu amari di-dicchi me-mentri semu vi-vivi, e cu i ma-manu aperti; u re-restu tu-tutta pubblicit. E co-comu quannu a ta-talavisioni vi vi-viditi un firm chi na-na storia, e nto me-menzu scurri a pubblicit, la-lannunci co-commerciali, nutularii nzumma. Dicitimi na-na cosa, la-laviti vistu mai, qua-quannu mori uuuunu, chi pi-pi dappressu o fu-funirali havi cu-culonni di ca-cammiuna?
GNAZIU
(Non capisce) I cammii? (Facendo il verso di tenere lo sterzo in mano come se guidasse) Vuliti diri cammiuna i tir cu i rimorchi?
VICENZU
Si, si pro-propriu chi-chissi.
GNAZIU
Veramenti no.
VICENZU
Eccu, u vi-viditi! Chi-chistu si-signu chi tu-tutti, lassamu tuttu chi-chiddu cavemu cca, e pi pi dappressu, sulu na-na cosa nni pu-purtamu, u sa-sapiti chi? Nni pu-purtamu lestratto conto, u bi-bigliettu di visita nzumma, di-di chiddu ca-cavemu fattu su-supra sta te-terra, pi mmustrariccillu a porta a sa-san Petru qua-quannu arrivamu dda su-supra; e jiddu, n basi o scontrinu, u sa-sapi poi co-comu farinni pa-pagari i ta-tassi, ma chi-chiddi ve-veru per! Avutru chi IMU, ICI e aaaavutri ca-camurrii! Ora, ri-riturnannu o di-discursu du picididdu ca na-nasci; fa-faciticci casu e vi-viditi si non co-comu vi di-dicu ju.
GNAZIU
E comu fazzu a farici casu, scusati, non ca sugnu ora ci voli, nostetricu.
VICENZU
E a-allura nfurmativi cu-cu lostetricu, si-si non vuliti le-leggiri e stru-struirivi la menti, e vi-viditi si non co-comu di-dicu ju.
GNAZIU
Si, ma cu tuttu chissu, unni vuliti jiri a parari?
VICENZU
Bri-briscula! Pi-pi davveru ancora no-non lavi-viti caputu? Allura pi-pi davveru duru si-siti! Li ma-manu chiusi e stritti si-signu chi lo-lomu, su-subbitu appena na-natu, vo-voli affirrari tu-tutti cosi; vu-vulemu essiri pa-patruna di tu-tuttu! (Ignazio, ogni tanto si pulir la faccia dagli involontari sputi del compare) Si-si nasci, cumpari, cu-cu sta ca-camurra di pussessu, di-di vu-vuliri tu-tutti co-cosi a ogni co-costu, no-non vu fi-finivu di spiegari ora ora! Cumpari, a fa-fari a crisi pu-puru chissu, tu-tuttu stu cuntinu vuliri e cu-cunsumari ca-ca facemu. U su-suprecchiu ru-rumpi u cuprecchiu!
GNAZIU
(Pi confuso che persuaso) Allura cchi spinnemu e cchi
VICENZU
Aaaaaume-menta a crisi. Nu-nuautri pi-pi fari bonusu di no-nostri avanzi, avi-vissimu a ghiri a sta-stari nne pa-paisi po-poviri! Chi-chiddi di lAfrica, uuuunni u pi-pitittu sarrunchia ca pa-pala, e i pi-picciriddi morinu pi-picch non hannu chi-chi manciari! Su-sulu, ca sti cosi, pu-puru sapennuli, fa-facemu finta di uuuuun li sapiri e cu-cuntinuamu a spenniri; spe-spenniri e spe-spenniri; uuuuu riccu pu-pu riccu, e uuuu po-poviri pu po-poviru. Uuuun lu viditi, pe-per esempiu, quantu te-telefonini ca canciamu; aspittamu ca-ca nesci chi-chiddu novu e su-subbitu curremu a fa-fari a fila o negoziu pi-pi ccattallu! Si-si sfascianu i scarpi, pi-pigghia e ghittamu, si-si leva un bu-buttunu nna ca-cammisa, pi-pigghia e a jittamu. Pi non pa-parrari di ricchi! Ne-nesci na machina no-nova, e su-subitu cancia, vo-voli jiri a mari, e su-subbitu si-si ccatta u jott! Ci-ci piaci u suli, e subbitu ca-cancia pa-paisi girannu u mu-munnu a circallu! E nu-nuautri cu-cugghiemu se-sempri friddu, cumpari! E poi, su-sulu quannu di-diventamu ve-vecchi ncuminciamu a mettiri i ma-manu (mette le mani aperte con le braccia stese verso il baso come fosse un angelo, e poi le rialza mettendole aperte come fanno in chiesa quando pregano) cos, pi-picch u rimorsu ni ma-mancia la-lanima. Eh, qua-quantu se-semu favusi, cu-cumpari! Po-poi ci su-su ma-macari chi-chiddi ca ca i manu i me-mettinu cos pu-puru me-mentri pre-preanu, ca chi!!! co-comu fussiru jancileddi! e po-poi, puru i-iddi, ma-mancu u tempu di-di nesciri da-da chiesa, si si putissiru sci-scippari i ca-capiddi si-si scippassaru (lessere un po su di giri e parlando in quel modo, tenta a bagnare, se pur con piccole gocce di saliva, il viso dellinterlocuote, in questo caso Ignazio, il quale sinfastidisce e continua a pulirsi il viso) tu-tutti!
GNAZIU
Corpu di sangu, cumpari, a doccia mi stati facennu! Non vi puti girari di lautru latu, ogni tantu! E poi non mi diciti a mia sti cosi di chiesa, ca gi nni sugnu beddu e saziu finu e capiddi. (Meravigliato) Allura vui diciti chi tutti nascemu cu i manuzzi chiusi, stritti (li stringe a pugni) cos, picch gi vulemu mustrari di essiri patruna di tuttu? E poi quannu semu vecchi, c cu i mmustra ( apre le mani) cos, pi fari capiri chi non vulemu nenti?
VICENZU
Pi-pi fari ca-capiri, i mu-mustra su-sulu pi fa-fari capiri! Tu-tutti se-semu convinti si-sinu di qua-quannu nascemu (mostrando i pugni chiusi), chi cchi ave-vemu, e cchi se-semu; u ca-capistivu, fi-finarmenti, pi-picch na-nascemu cu i ma-manu chiu-chiusi e stri-stritti? (Ignazio si pulisce il viso per le continue gocce di saliva del compare) Lomu no-non si va-valuta pi li so-so ricchizzi, ma pi-pi li so bont!
GNAZIU
A sintirivi parrari, pariti un maistru! U sapiti chi mi c mettiri veru accura pi quannu nasci un picciriddu! Per, cumpari, ju veru nun haju mai vulutu nenti da vita, e u Signuruzzu mi tistimoniu.
VICENZU
E non vu-vu dissi un mumentu fa; si-si vidi ca vui na-nascistivu cu-cu i manuzzi aperti; me-mentri di chiu-chiusi aviavu si-sicuramenti locchi! Cu-cu laggravanti chi-chi ancora nu-nun laviti jaaaaprutu bo-boni, e qua-quarcunu ce-cerca di fa-farivi fi-fissa.
GNAZIU
Chi , nautra vota cu i quiz ncuminciamu? E dicitimi, Stu quarcunu cu sara, me mugghieri, pi casu?
VICENZU
Ju no-non haju dittu ne-nenti, vu-vui u di-dicistivu; pe-per, si vuliti, vi po-pozzu da-dari na manu pi sco-scopriri uuuuu mu-mutivu di stu jiri se-sempri a chiesa da cu-cummari e u pi-picch vo-vosi fari fa-fari monaca a vo-vostra figghia. (si sente arrivare qualcuno). Co-comu nni vi-videmu fo-fora, nni parramu me-megghiu, chi-chi ora sta rri-rrivannu uuuuu nnimicu (in riferimento alla comare).
CARMELA VFS
(Da fuori scena) Eh, no! E possibili, dicu ju chi nesciri foddi cu sta culumbrina! (Termine un po arcaico per indicare una persona capricciosa suscettibile) E possibili chi pi spiegarici na cosa, u ciriveddu mhavi a divintari acqua! (Entra adirata).
GNAZIU
Sempri chi ti lamenti si, ma chi ha? Chi ha ca ti fa divintari acqua u ciriveddu? Tu, nna disgrazia, si puru furtunata.
CARMELA
Ah, si! E si po sapiri quali ssa disgrazia, e quali ssa furtuna?
GNAZIU
A disgrazia, fu chidda chi la natura ti ha partorito senza ciriveddu, e poi, anchi si lavissi avutu, squnchiuduta pi comu si, non tavissi sirvutu propria; mentri a furtuna chidda, chi non avennu ciriveddu, non curriri u rischiu ca ti diventa acqua. E ora, chi c, chi hai pi essiri cos aggitata?
CARMELA
Haju chiddu ca non avissi vulutu mai aviri. Dicu ju, a vulisti a sta to niputi, e allura cummattici tu ti dissi, vistu chi tu u cidiveddu lha bonu, picch a mia mi stannu niscennu i senzi di fora. Ca puru pu manciari dicu ju! Non sulu ca ci fici luviceddu friscu appena nisciutu du culu da jaddina, ma chi havi menzura ca ci curru appressu dicennucci: u vo lovu, u vo lovu? E jdda, linguta chi nun avutru, (difficolt a pronunciare: not understand) mi rispunni: io a notti unni i stennu.
GNAZIU
Unni i stenni chi?
CARMELA
E chi nni sacciu ju; forsi si sunn ca lavava e
GNAZIU
Lavava nzoccu, i so robbi?
CARMELA
E cuntinua, oh! Chi nni sacciu ju, ti dissi si non lavu mancu i me! A mia u dumanni? Si ju non haju lavatu, chi haju di stenniri!
GNAZIU
(Ironico) E certu, tu chi bisognu haj di lavari, abbasta quantu si ngrasciata. Si non fussi pi tutti ssi profumi ca ti jetti di supra, ci vulissi a maschera pi stari o latu a tia!
CARMELA
Chi , ricuminciamu! Chi ci trasi ora stu discursu, si parravamu di to niputi Pirsiana.
GNAZIU
Verdiana, Verdiana thaju dittu ca si chiama!
VICENZU
Co-comu vi dissi, cu-cummari?
CARMELA
Di novu chi citrola ncuminciamu. Mi dissi a not unni i stenni. (Si sente arrivare Verdiana, imbronciata e stizzita per non essere compresa).
VERDIANA
Io not understand, io not understand
CARMELA
U sintiti, u sintiti chi bedda musica? Ci vo diri tu unni ca lhavi a stenniri sti cosi, quantu a finisci?
VICENZU
Ma chi-chi capistivu, cu-cummari! Idda dici: io not under stand, chi-chi vulissi di-diri: io non ca-capire, u ca-capistivu, io non ca-capire; qua-quali stenniri e ste-stenniri!
CARMELA
Ah, si! Chissu voli diri? E vui, scusati, comu facistivu a
VICENZU
A ca-capiri, vu-vuliti diri? Comu, vu-vu scurdastivu chi ste-stetti tantanni Aaaaamerica uuuuunni me frati?
CARMELA
Vol diri havi menzura ca ci dicu u vo lovu, u vo lovu, e idda E nnhavia di stenniri i robi. E allura sapiti chi facemu, cumpari, mi vinni na bedda pinsta: vistu ca vui capiti bonu u ngrisi, pigghia e va purtati a casa cu vui! E
VICENZU
(Siccome la ragazza troppo attraente) Eeeeee nzoccu, cu-cummari, mi vu-vuliti fa-fari jittari (Ignazio ripulisce il viso per le gocce di saliva di Vincenzo adirato) fo-fora di me mu-mugghieri!
GNAZIU
(Alla moglie. Irritato) Chi cosa! Comu, nvitu a me niputi, a figghia di me frati, ca veni di lautru munnu, pi stari a casa unni mia, e tu grannissima zoccula!
VICENZU
Briscula!!!
VERDIANA
(Incuriosita di quella parola, chiede a Vincenzo il significato) Kaim dir?
VICENZU
(Preso alla sprovvista non sa che risposta dare. Ignazio e Carmela guarderanno stupiti Vincenzo e Verdiana) Kaim dir, kaim dir It volute dir zoccula scarp, scarp two mttar and pied (indicando i piedi della comare).
VERDIANA
(Indicando i piedi) And pied? It is zoccula?
VICENZU
Oh, yes!
VERDIANA
Tank you!
VICENZU
Ple-please!
GNAZIU
Mu spiegati, cumpari, ora di nzoccu aviti parratu?
VICENZU
Vo-vostra niputi ntisi zo-zoccula, e vo-vosi spi-spiegatu u si-significatu.
CARMELA
(Preoccupata e premurosa) E vui, vui chi ci dicistivu? Nun ca
VICENZU
Ca chi, cu-cummari! Ci-ci spiegavu chi a zo-zoccula un tipu di-di scarpa chi-chi vui usa-sati in estati.
CARMELA
Ma chi ci dicistivu, si ju, usu (indicando le scarpe) chisti tuttu lannu.
VICENZU
Co-cos di-diciti? Aaaallura aspittati ca-ca ci spiegu bo-bonu chiddu ca vo-voli diri. (Si rivolge a Verdiana) Ve-verdiana, ti-ti
CARMELA
(Lo ferma in tempo) E bonu, bonu cumpari! Chi jattu priscialoru ca siti! E menu mali chi parrati a puntati! Viditi, signuri me, pi quantu non riniscivu a spiegarimi bona cu sta signurinella!
GNAZIU
E poi, dicu ju, cos difficili farisi capiri?
CARMELA
Parr u scienziatu, ca comu fazzu a farimi capiri si non capisciu chiddu ca dici idda!
GNAZIU
Voi ca ti spiegu comu si fa? Aspetta, quantu ti fazzu avvidiri (va a prendere luovo).
CARMELA
Sintemu, chi nuvit ci vinni o scenziatu.
VERDIANA
(Triste perch non capita) Io not under stand
CARMELA
E bonu, bonu Pirsiana
VERDIANA
(Stizzita) Io no Pirsiana Verdiana!
CARMELA
(Le scopre una collanina al collo di sua figlia e sbalordisce) Aspetta, aspetta, fammi vidiri! Chi sta cosa ca porti o coddu? (Verdiana sorpresa si gira di scatto, nascondendola) Non a collanina di me figghia Maruzza? Com chi lha tu o coddu?
VERDIANA
Questa mia, no Maruzza!
CARMELA
Ah, quannu v mi capisci! Allura sa parrari comu a nuiautri!
VERDIANA
(Rientra Ignazio) Io not under stand.
CARMELA
Nautra vota cu stu stenniri ci pigghi! E certu, quannu non voli capiri, ncumincia a steniri.
GNAZIU
(Ha luovo in tasca). Dimmi na cosa, comu ci dicisti un mumentu fa, pi fariti capiri?
CARMELA
Comu, comu ci dissi! Ci dissi: u vo lovu?
GNAZIU
E tu, grandissima persica ngiallinusa e pilusa ca si, cos ci havii di diri? Bastava sulu ca ci facivi di sta manra: hall Verdiana (molto cattedratico prende luovo dalla tasca e si rivolge a Verdiana). Vulissi tu (facendo il verso di succhiare luovo) sucher?
VERDIANA
(Che lo guardava attentamente, gioisce) Oh, yes! (Gli corre incontro ad abbracciarlo) Thank you, zio Ignazio!
GNAZIU
U vidisti chi ci vosi! Un gestu, basta un gestu, e subitu si capisci chiddu ca si voli diri. A lingua, po essiri francisi, ngrisi, miricana, giappunisi, non po aviri mai u significatu dun gestu, u capisti? (Carmela lo guarda impietrita) Chi , ancora un ha caputu? Guarda, guarda e impara, gnucculuna. (Chiama la nipote e le fa dei gesti mimici) Verdiana, cara, voi tu (unisce tutte e due le due mani e le mette accanto al viso, abbassandolo, in segno di dormire o andare a letto).
VERDIANA
(Non capisce) Dis tu slip?
CARMELA
(Non capisce) Chi dissi, i slip?
GNAZIU
(Non capisce e fa finta di aver capito) Comu vo tu, gioia.
VERDIANA
(Un po stizzita) Io no slip!
GNAZIU
E va beni, va beni cara; si vo, ti po puru mettiri a nuda.
CARMELA
Chi ci dicisti, a nuda? Unni, quannu! (Vincenzo, che ha capito, ride e li guarda sbalordito).
GNAZIU
E certu! Siccomu idda dici chi non si voli curcari chi slip, giustamenti non sapennu comu si usa fari cca, mu dumand u pirmissu, e siccomu u sintisti puru tu ca dissi: no slip, no slip; chi ci havia di diri di mittirisi pi forza i mutanni?
VICENZU
Ma chi-chi capistivu tu-tutti dui! E me-menu mali, cumpari, chi vui di-diciti di essiri bravu cu i ge-gesti! Vi-vi dumand si vui ci di-discistivu di jirisi a cu-curcari.
GNAZIU
Ma si idda parrava di slip!
VICENZU
Ma qua-quannu mai! Idda vi-vi dissi: no slip, ca vu-vulissi significari: lettu, no dormire, cio chi non si-si voli jiri a cu-curcari; quali mu-mutanni e mu-mutanni!
CARMELA
(Al marito, maliziosa) Tu fazzu ju un gestu, videmu si mi capisci? (Si abbassa togliendosi la scarpa) A vidi chista? (Fa il gesto di avvicinarsela alla fronte) Chi voli diri?
VICENZU
(Pensando che possa prendere anchegli qualche colpo di scarpa si allontana impaurito) Uuuuu sa-sapiti chi fazzu? Mi-mi nni vaju pa casa, ta-tantu capivu chi da pa-passaredda cu aci-cidduzzi, non vi nteressa pro-propriu. Sa-salutamu a tu-tutti. Oooooorevoir, Ve-verdiana.
GNAZIU
Aspittati, aspittati cumpari chi vegnu cu vui, quantu nni mittemu daccordu pi ddu (alludendo alla moglie) discursu. Ciau Verdiana. (Poi alla moglie che guardava incuriosita per non aver capito) A mumentu vegnu, e cerca di nsignariti un pocu di lingua nto mentri, braciolon! (braciolona) (Esce mentre le due donne si guardano impietrite).
CARMELA
E ora? Ncuminci tu, o ncuminciu ju?
VERDIANA
(Fraintende) Tu, io?
CARMELA
(Non capisce) Io tu?
VERDIANA
No, tu, io!
CARMELA
Nca bonu ncuminciamu! Di cca a stasira nnavemu cu stu: io tu, e tu io! Ma (cerca di parlare in sillabe pensando che la nipote possa capire meglio) Dimmi na cosa, tu-a ma-tre e tuo pa-tre (errori voluti), non ne a-ve-va-no chi fa-ri a te-ne-re-ti a ca-sa cu i-ddi, nel me-ntre di fa-re-ti ve-ni-re cca?
VERDIANA
(Fraintende) Che fare mio padre e mia madre, tu dire? Ain moment, fare te vedere loro con Whats-App (riferendosi allapplicazione del telefonino che ha in mano).
CARMELA
(Anche lei fraintende e rimane sbalordita) Cu a zappa? Zappanu nni lortu? Bih! Allora lo-ro e-sse-re la-vo-ra-to-ri di te-rra, contadini! (Verdiana continua a non capire e le guarda imbambolata). E tu-tti due con za-ppa?
VERDIANA
No (cerca, stizzita, di correggerle la pronunzia) con zappa, Whats-App, Whats-App, capito?
CARMELA
Si, si, ca-pito, ca-pito, non ti allar-mare! So-lo che qu-i-ne da noi si di-ce: con za-ppa; ma lo sti-sso . Ca-pi-to, ma-ca-re tu?
VERDIANA
Io no capire. Allora fare vedere loro con you tube?
CARMELA
(Continua anchessa a non capire) Puru! Fa-nno ma-ca-ri li fonta-neri! Lidraulici nsumma; bravi! Qui-sto perch da voi ci essere molto lavo-ro! Ti po-tessi por-tare con te tuo zio; con za-ppa no per, per-ch lui dice che essere pesa-nte come lavoro; per coi tubi lui essere tro-ppo bra-vo, sapere come giu-sta-re cosi di acqua: la-van-dino, bide-ni, ba-gno
VERDIANA
(Sbalordisce pensando daver capito) Bagno a mare tu dire? (Fa segni come se nuotasse) Trebien mer!
CARMELA
(Tra se in modo che il pubblico possa sentire) A mari, si! A mari ju ci sugnu, di poi carrivasti tu! (Poi si rivolge a lei) E pu-ru mi da-sti una be-lla tro-vata: iddu voli ca non vaju cchi a chiesa, e allura a vota bona, ca nni nsi-gnamu tutti a natari!
VERDIANA
(Fraintende, ed contenta) Pure zio nuotare? Tutti? Very good!
CARMELA
(Fraintende) Veru u coddu, si! Ora vu fazzu rumpiri pi daveru ju u coddu! Amuninni Anzi no, aspetta nu moment. Un mumentu fa ti dumandavu cu ti desi ssa collanina chi ha mpicciata o coddu.
VERDIANA
(Non sa come giustificarsi) Io io accattari!
CARMELA
(Sbalordita) Tal a chista ca sapi puru u sicilianu! (A Verdiana) Si ci dumannu comu mai, ncuminciamu a stenniri; nenti lassamu perdiri, po essiri chi a ccatt a stissa di chidda di Maruzza, macari ci piaciu e idda ci dissi unni ccattala e sa mann a ritirari. (A Verdiana) Ma dimmi na cosa, tu dissi Maruzza unni ccattalla?
VERDIANA E CARMELA
(La guarda e insieme diranno di non capire) Not under stand!
CARMELA
E ti para! A mia, chista, non ma cunta giusta. (Si gira per andare e verdiana fa un gestaccio) Uhm!
VERDIANA
(Cerca di giustificare il gesto) Io tichet! (Riferendosi al tic).
CARMELA
Forsi megghiu lassari perdiri. (Escono a soggetto). Veni, veni cu mia, Pirsiana
VERDIANA
Io no persiana, Verdiana!
CARMELA
E si, si camina, ca ncuminciamu cu jiri a pigghiari i costumi, a a tuvagghia, lombrelloni, a maschera, i pinni
FINE PRIMO ATTO
SECONDO ATTO
(Scena come la precedente)
VERDIANA
(Ritornano dal mare con Carmela. Molto arrossati dal sole. Saranno vestite con indumenti da far presumere che vengano dal mare: Cappelli e occhialoni da sole. Ignazio intento a mettere delle gocce in un bicchiere) Good day, zio Ignazio!
CARMELA
(Con atteggiamento pomposo e gioioso nello stesso tempo, ma con leggero tono di sfott. Errori voluti) J love you, mom amour! Hai preparet de manger? (Gli chiede se avesse preparato da mangiare, mentre Ignazio la guarda impietrito).
GNAZIU
(Posa il bicchiere e, stropicciandosi gli occhi, comincia col darsi degli schiaffeti sul viso) Ma staju durmennu, o pi casu un miraggiu? (Alla moglie) Non vidi ca ci staju priparannu i gocci a to patri.
CARMELA
E nnha di dariti timpulati nta ssa facciazza di bumma ca hai.
GNAZIU
(Non capisce) Uhm!
VERDIANA
(Contenta) Zio Ignazio, kwest day (questoggi), io mi essere come dire tu, zia, quando divertire molto?
CARMELA
(Quasi evidenziandolo) Arricriata!
VERDIANA
Par fekto! Arricroiata! E do mayn ritonare ancora a mer! Vero zia Carmela?
CARMELA
(Giosa) Oh, yes!!!
VERDIANA
(Raggainte di felicit) Good, good, good sol (sole) and Sizilie!
GNAZIU
Eh, si vidi ca siti beddi abbronzati!
CARMELA
Ancora non hai visto nix!
VERDIANA
Tu nix good mer, zio?
CARMELA
Lui non sapere notare e Calare al fondo come il chiommo! (Piombo).
VERDIANA
(Non capisce) Uhm! Chiommo!
GNAZIU
E gi! Io nix notare (facendo gesti di nuoto); e stari stinnicchiato al sol, no good; sembrare pisce stocco! Capito, pisce stocco?
VERDIANA
Pees salat?
CARMELA
Si, si, chissu, pisci salatu!
VERDIANA
(Dispiaciuta) Allora tu viniri nix?
GNAZIU
Io prifiriss stari a cais con nonno Guglielmo.
VERDIANA
Con nono foliar? (Facendo il gesto di pazzo). Tu no paura di lui folisc?
CARMELA
Illo pi follisc di mio patre!
VERDIANA
(Gli si avvicina accarezzandole e faceno le moine) Lui nix folisc, essere zio tre bien! Good!
CARMELA
E basta, basta, si nno squagghia!
VERDIANA
(Non capisce e fa segno con le braccia di volare) Quaglia tu dire?
CARMELA
No quaglia, sssss ssssquaglia. Capito? Ssssssquaglia.
VERDIANA
Io not understand, io not understand.
CARMELA
Accuss, e ti pareva! Ricumnciamu a stenniri i robi. Cu tia nni putissimu japriri na lavanderia.
GNAZIU
(A Carmela meravigliato e dispiaciuto nello stesso tempo) Allura dumani nautra vota a mari aviti a jiri? E non c scantu chi vi finiti di bruciari?
CARMELA
Bruciari! E allura chistu (indicando lombrellone) a chi servi? Idda, casu mai si putissi bruciari, ma siccomu sempri jittata nallacqua
VERDIANA
Io ever water, (fa gesti di nuotare) ever water
GNAZIU
U sapiti ca mi cunvincistivu; quasi quasi ca ci vegnu macari ju dumani!
VERDIANA
Beautiful, zio!
CARMELA
(Preoccupata) Eh, no, tu non po veniri! (Ignazio rimane a guardarla meravigliato, e lei cerca di correggersi) No, no! Vulia diri chi tu non po veniri si nno me patri resta sulu!
GNAZIU
Veramenti, a chissu ci havia gi pinsatu. Senti chi facemu, ci dicemu a cummari Cuncetta e a cumpari Vicenzu di starisi cca dumani matina cu to patri si avissi aviri bisognu, tantu, to patri a iddi i canusci, e
CARMELA
(Allarmata) Chi cosa!!! Non si nni parra propriu! (Ignazio continua a non capire) Vogghiu diri non giustu chi nuiautri ni nni jiemu a mari, e iddi restanu cca; a tia ti piacissi si u cumpari e a cummari si jissiru a divertiri e nui ristassimu a guardaricci a casa?
VERDIANA
Problem? Him not mare?
CARMELA
No, no!
VERDIANA
Because? (perch).
CARMELA
(Non capisce) Si si, pa casa, dicisti giustu, propriu pi chissu, pa casa! A putemu lassari sula? (Verdiana non capisce).
GNAZIU
E ci torna cu stu sula! Curnutu si nnhaju caputu nenti! Ma si ti staju appena dicennu chi ci restanu u cumpari e a cummari! Anzi, sai chi fazzu, vaju e ci dicu. Staju vinennu (si avvia).
VERDIANA
Lui, mare andare?
CARMELA
Aspetta, unni va? Scumpariu gi! (Ignazio gi uscito. Carmela va a guardare se potesse vederlo, ma niente. Preoccupata) E chi fu un furmini!
VERDIANA
Lui essere a mare?
CARMELA
(Preoccupata) No, no, a mari ju ci sugnu! E ora? Quantu mi va levu sti robbi.
VERDIANA
(Non capisce) Cosa ora, andare a cambiare? (Riferendosi agli indumenti).
CARMELA
Si, si, forsi megghiu chi nni jemu a livari sti costumi di carnilivari. (Escono per laltra stanza. Entra Guglielmo vestito alla sanfras: dalla vita in gi ha solo un pannolone; mentre in s ha una maglia da notte, una cravatta con colori sgargianti e la giacca del pigiama).
UGGHIERMU
(Parler con la voce un po tremula e lamentosa; si toccher spesso la gamba indolenzita) Chi figghiu di buttana! Viditi comu rriv senza diri nenti! (Si tocca la gamba indolenzita) E chi fittiuna ca duna! Mi rriv un duluri novu nta sta jamma vecchia! E ora che fari? Mi levu a jamma e a mannu a falla giustari? Ma cu cui, (guardando in giro un p. adirato e nello stesso tempo dispiaciuto) si cca non c nuddu! Rristai sulu, nta sta casa di pazzi. (Entra guardinga Mariuccia vestita da suora) Na monaca! Biiiiih! E unni sugnu o cunventu!
MARIUCCIA
(Parlando sotto voce) Nonno, come sei combinato?
UGGHIERMU
(La guarda impietrito. Non capisce) Chi dici? Se n andato! E unni? Parra cchi forti ca non sentu! E tu cu s?
MARIUCCIA
Tua nipote, non mi riconosci?
UGGHIERMU
(Non capisce e si guarda fra le gambe) Chi haju nte cosci? Ci cridi chi non mi ricordu cchi!
MARIUCCIA
E nenti ci fa. (Guardinga se possa entrare qualcuno) Dimmi, nonno, a vidisti a Verdiana?
UGGHIERMU
A cui, allindiana? Picch, ci su macari iddi o cunventu?
MARIUCCIA
Ma chi capisci!
UGGHIERMU
U pisci, manciamu pisci?
MARIUCCIA
Se, u baccal! (Si fa il segno della croce rivolta verso lalto) Signuruzzu pirdunatimi. Ti dicia si vidisti a Verdiana, me cuscina.
UGGHIERMU
Ah, dici si finivu a cucina? Picch, tuccava a mia lavari i piatta a oj o cunventu? Sai chi no sapa; aspetta, aspetta chi vaju prima chi rriva a matri supiriura (esce ed entra Verdiana attratta dalla voce di Mariuccia).
VERDIANA
(Sbalordita, parler in italiano con laccento inglese) Tu qui? Quando sei arrivata?
MARIUCCIA
Adesso sono arrivata, il tempo di venire dallaeroporto. Non ce la facevo pi ad andare avanti con questa falsa; questo continuare a scrivere e a telefonare dicendo che va tutto bene e che in convento sono la monachella pi ben voluta, ma ben voluta da chi? Dai tuoi, solo dai tuoi, perch li che sono sempre stata e tu lo sai, quindi Questo lho dovuto (Indicando labito che indossa) comprare per eventuali improvvisazioni come adesso.
VERDIANA
Zitta, non gridare che la tua mamma a momenti entra e scopre tutto; e se sa che non sei mai stata in convento...! Su, andiamo che facciamo due passi e vediamo come risolvere la situazione senza tanti drammi.
MARIUCCIA
E lei, la mamma che voleva mi facessi suora; ne abbiamo gi parlato, no!
VERDIANA
Si, si, certo, fortuna che i miei non le hanno mai fatto sapere niente di questa falsa; per lo stesso dobbiamo vedere come risolvere questa inutile recita; prima o dopo dovri pur dirglielo ai tuoi.
MARIUCCIA
Fosse stato per mio padre, avrei continuato ben altra strada. E tu, tu hai capito qualcosa da poi che sei arrivata qua, su quanto ti dissi di mia madre e quel (ironica) figlio di Dio? (Facendosi il segno della croce). Ges, perdonami.
VERDIANA
Si, luomo quello della foto che mi facesti vedere, viene persino a mare a trovarla! Ma ora su, andiamo che ne parliamo fuori, prima che arrivino i tuoi (escono).
CARMELA
(Da fuori scena si sentir Carmela chiamare la nipote) Pirsiana, Pirsiana! (Entra e guarda in giro) E unni si nni ju, chidda? (Preoccupata) Ddavutru me maritu chi ghju unni me cumpari! Madonna, si scopri u discursu; e comu fazzu, comu fazzu! Forsi megghiu chi vaju a chiesa, prima chi troppu tardu (esce).
UGGHIERMU
(Entra con una bottiglietta piena di un liquido come fosse urina) Chista a mettu cca, chi dumani a portu a fari cuntrullari, cu sapi si u medicu saccorgi nna lurina, u picch mi doli a jamma. Ora vaju, e lestu di fari a cuscina; (prende laltra bottiglietta) e chista ma portu cu mia chi ma mbivu mentri lavu i piatta. (Esce lamentandosi per la gamba) Ah, sta jamma, sta jamma! Cu quantu ci nneranu di genti, giustu a mia a via a veniri a truvari stu figghiu di buttana di duluri! (Si sente arrivare gente).
GNAZIU
(Da fuori scena) Trasiti, trasiti cumpari. (Entrano) Aspittati chi chiamu a cummari e vi parramu di ddu discursu chi vaccinnavu un mumentu fa di me soggiru (si avvia per laltra stanza chiamando sua moglie) Carmela, Carmela, veni, ca c cca u cumpari. (esce per laltra stanza).
VICENZU
Eh, pe-pezzu di fissa! No non saccorgi ca so-so mugghieri ci fa i co-corna cu ddu gra-gran fi-figghiu di so-so matri. (Implora verso lalto) Ah, Diu, Diu chi sorta di rapprisintanti chi haj su-supra sta te-terra! Ce-certi voti pe-penzu ca ti-ti diverti a vi-vidiri chi-chiddu ca su-succeddi cca sutta. No, ma-ma ju oooora ci di-dicu ooooo cumpari co-comu stannu i co-cosi; iiidu vo-voli jiri puru a mari! (Rientra Ignazio).
GNAZIU
Nenti ficimu, non c a cummari.
VICENZU
La-lassatila perdiri a cu-cummari, assittativi ca va-vaju a diri na cosa. Vi-vi cunveni assittarivi be-beddu co-commiru.
GNAZIU
Allura signu caviti di darimi na bedda nutizia, e vuliti chi ma gustu ssittatu commiru.
VICENZU
E c-coomu s bella! Sa-sapiti chi facemu, pi-pigghiati quarcosa di biviri di chiddu fo-forti, qua-quantu rriggiti bo-bonu a botta.
GNAZIU
Cumpari, non vi facia cos vizziusu! Allura aspittati chi pigghiu na cosa chi mi mann me frati di lInghilterra; na grappa di chidda putenti ca fa girari subbitu u strummuluni (indicando la testa).
VICENZU
Aaaalura chiddu ca ci vo-voli.
GNAZIU
(Prendendo la bottiglietta lasciata li da Guglielmo) Eccula, cca ! A viditi chista per, a bivilla, shavi a sorseggiari bona! Picch u palatu chi prima havi a gustari a fragranza, u sapuri, la pastosit. Cu chista, sugnu sicuru chi vui, comu va biviti, parrati sicuramenti megghiu; anzi, u sapiti chi facemu, a spartemu nna du bicchera e nna bivemu tutta a facci di curnuti!
VICENZU
Pu-puru!
GNAZIU
(Non capisce) Uhm?
VICENZU
No, ne-nenti, pa-parra cu mia.
GNAZIU
Vi stava dicennu, nna bivemu tutta e cu sha vistu sha vistu; po essiri chi cos rinisciti a parrati bonu dun tuttu. Nna sta casa non bivi nuddu tranni me niputi, ma idda gi a canusci a fannu iddi dda, e nna purt a nuiautri, e si non fazzu di sta manra nnhavi di stari nta buttigghia!
VICENZU
Co-cos diciti? Pi-pigghiatila allura ca nna bivemu. (Va a prendere la bottiglietta che aveva appena posato Guglielmo sul mobile).
GNAZIU
(La divide in due bicchieri) Eccu cca. Ora aspittati quantu massettu e sentu bonu ssu discursu caviti di dirimi (siede).
VICENZU
Si-siti prontu?
GNAZIU
Prontissimu!
VICENZU
Pro-prontissimu, pro-prontissimu?
GNAZIU
E chi , cumpari, mancu si fussi n polposiscion nna formula unu! (Vincenzo stava per avvicinare il bicchiere alle labra) Ah, chi faciti! Comu, cos?
VICENZU
(Non capisce) E aaaallura comu, cu-cu latra ma-manu?
GNAZIU
Chi ci trasi a manu; vi vulia diri chi prima facemu u brindisi! (Toccano con i bicchieri e comincia il sorseggio). Eh, chi nni pinsti? Robba fina ! (Vincenzo fa smorfie di dissenso). Picch, faciti ssa facci e vi faciti cos bruttu! Pruvati a sursiggiari megghiu.
VICENZU
Ju cchi-cchi su-surseggiu e cchiu mi ve-veni di jittari i bu-budedda. Ma chi-chi cosa ?
GNAZIU
Chi cos diciti! E non vu dissi! Chista grappa di vitigno di quello stravecchio!
VICENZU
Eccu, pi-picch sa-sapi di muffa!
GNAZIU
(Odora un po e sorseggia) Per, anchi a mia u ciavuru chi non mi cunvinci tantu Sapiti chi faciti, muviti u bicchieri cos (fa il verso col suo bicchiere di fare girare quello che vi sta dentro) ca idda gira e si rinnova nno sapuri; (lo consiglia quasi rimproverandolo) oh, non va biviti di cursa per! I cosi boni shannu a sapiri gustari molto lentamenti. U tuttu , da bucca al cannarozzo cca, u viditi? (Indicando da sotto il mento alla gola) Passatu cca, u restu non cunta cchi. Quantu voti: manciamu, comu li porci jinchennunni la ventra ma u tuttu sempri di cca, (riindicando) a cca! Nni ngrassamu senza mutivu, bivemu comu li pazzi, e picch? Sulu pu piaciri di sentiri di cca, a cca. E allura: sursiggiati, sursiggiati bellu lentu lentu, chi tantu, non vassicuta nuddu.
VICENZU
Cu-cumpari, ju su-su su-surseggiu tro-troppu lentamenti, ma cchi su-su su-surseggiu e di cchi mi-mi veni di jittari pu-puru chiddu ca-
ca manciavu u mi-mi mi-misi passatu. Uuuuu sa-sapiti chi-chi fazzu, mu-mu bivu tu-tuttu nta na-na botta e non si nni pa-parra cchi (lo beve tutto dun fiato e fa come per rigettare in faccia al compare).
GNAZIU
(Preoccupato) Eh, no, cumpari! Mittitivi a manu davanti a bucca e nghiuttiti. (Lo guarda un po) Appostu?
VICENZU
Se-sentu i budedda ca-ca si ntruscianu, co-comu sa-savissi a esplodiri tu-ttu, du-dun mumentu a na-navutru! (Ignazio si pulisce il viso per i piccoli sputi).
GNAZIU
(Lo redarguisce) Girativi di lautra menza vi dissi! Mi stati facennu a doccia, mi stati facennu. Cchi tostu sintemu chiddu chi aviavu di dirimi.
VICENZU
Fo-forsi oramai me-megghiu lassari pe-perdiri, mi sentu un po-pocu scombussolatu e poi haju a me mu-mugghieri di jiri a jutari a mbivirari lo-lortu.
GNAZIU
Armenu accinnatimi quarchi cosa, non mi putiti lassati supra i spini
VICENZU
Eeee non fu-fussi me-megghiu! (Cerca di correggersi) No, ne-nenti!
GNAZIU
E allura, forza, parrati. di chi si tratta; datimi un piccolo spuntu, un indiziu
VICENZU
Su-sulu du paruleddi vi-vi pozzu diri, e poi mi-mi nne jiri chi mi se-sentu u stomacu nzu-nzu nzubugliu. (Misterioso) Di-dicitimi na-na cosa, laviti vistu a pa-patri Fef chi-chi abbronzatu? (Silenzio).
GNAZIU
(Rimane impietrito e aspetta ancora che il compare gli dia lindizio) Ih, e allura? Chi ci trasi patri Fef cu i nostri discursa? Chi rincuminciamu cu i quiz?
VICENZU
(Indisposto) Bri-brisculuni! Cu-cumpari, ma allura veru diciti! Ma no-non ci nnaviti propriu ma-manciaciumi nta testa?
GNAZIU
(Non capisce) Manciaciumi! Navutra ora! Chi misi a fari effettu a grappa? Ma chi vi pari chi haju i pidocchi!
VICENZU
Si-siti cos ingenuu chi qua-quasi vi nvidiu. (Quasi in tono di rimprovero) Cu-cumpari, ve-veru diciti? Ve-veru non vi ddunati di ne-nenti?
GNAZIU
(Meravigliato si guarda in giro cercando di vedere qualcosa) Curnutu, si nnahaju caputu na virgula di chiddu chi aviti dittu!
VICENZU
Eccu, ci-ci semu! Bo-bonu ncuminciastivu; stati di-dicennu di non aviri ca-caputu ne-nenti di-di chiddu ca vaju dittu, e aaaalura vui si-siti comu dicistivu prima prima? (Si sente arrivare qualcuno).
GNAZIU
(Toccandosi leggermente la fronte) No!!!
VICENZU
Sssss-si!!!
GNAZIU
Allura, ju (Lo guarda sbigottito facendo le corna mentre entra Guglielmo ubriaco e con la bottiglietta che ancora cerca di bere la grappa gi finita, e parla come tale, incurante dei due che lo guardano impietriti).
UGGHIERMU
Chi biddizza! Chi sapuri! (I due si guardano sbalorditi) E chi mi sentu n forma! (Guarda dietro di se invitando ad antrare un compare che non c) Trasiti cumpari; assittativi cca (gli prende la sedia e lo fa accomodare Il compare sar sempre nella sua immaginazione) Datimi a manu ca vi fazzu vidiri na cosa (fa tutti gli gesti come fosse vero) Pari chi avissi mbivutu lava di letna (si mette la mano davanti la bocca del compare e soffia) Chi ! Vi bruciastivu! Pari na fiamma ossidrica! Chi cavuddu ca nesci da bucca, si, letna pari, u vurcanu ca jietta lava! (Richiama il compare che pare se ne stia per andare). Chi , vi nni jiti? Ma quannu, assittativi!
GNAZIU
(Guarda la bottiglietta che ha preso lui e la va a confrontare con quella che ha in mano Guglielmo. Sbalordito, non capisce) Ma comu, nautra buttigghiedda! Ma me frati, una nni mann di buttigghiedda di grappa. (Odora quella del suocero) E chista, du ciavuru, mi pari propriu grappa! E allura nuiautri (guardando il compare) chi liquori nni bippimu?
UGGHIERMU
(Invitando il compare fantasma ad alzarsi) Jamuninni cumpari, jarzativi chi troppu cunfuisoni mi pari di ncuminciari a sentiri (aiuta ad alzare il compare ed escono a soggetto).
CARMELA
(Entra e guarda i due intimidita) Cumpari, vui cca!
VICENZU
Ju ve-veramenti, mi-mi nni stava jennu, jiri a jutari a cummari unni lortu.
CARMELA
Non c bisognu, picch a cummari era appressu di mia.
VICENZU
Eeee chi , gi fi-finiu di mbivirari, lo-lortu!
V.F.S. CUNCETTA
(Da fuori scena) E pirmissu?
CARMELA
Chi vi dicia, gi cca ! Trasiti, trasiti, cummari.
CUNCETTA
(Vestita da contadina, ha un paniere con frutta dellorto e una lunghissima zucchina sotto lascella che servir a colpire a turno i personaggi ogni volta che si gira a parlare con gli altri). Salutamu (Si rivolge al marito in tono di rimprovero) Ah, tu cca si! (Girandosi, colpisce con la zucca il compare) E nnhavia daspittari!
GNAZIU
(Vorrebbe giustificare il compare) Veramenti, u cumpari
CUNCETTA
(Si gira per parlare col compare e con la zucca colpisce la comare) U cumpari chi? No sapa iddu chi havia di venirimi a jiutari a mbivirari!
CARMELA
E bonu, cummari
CUNCETTA
(Si rigira e colpisce il compare) Vui megghiu vi stati muta!
VICENZU
Ih, e oooora ba-basta!
CUNCETTA
(Si rigira e prende la comare) Basta le diri ju, no tu ca mi lassasti ntridici!
CARMELA
Sintiti
CUNCETTA
(Rigirandosi, colpisce il compare) Vui, mi diciti a mia di sentiri!
GNAZIU
(Infastidito da quella zucca che mena colpi a dstra e a manca) E finitila cu sta camurra di citrolu caviti sutta a scidda! Chi c, chi vi porta a essiri cos aggitata?
CUNCETTA
Ju, si fazzu cos, non pi mia ca sugnu (quasi sillabato, evidenziato mentre guarda la comare che a sua volta gira abbassando la testa dallaltro lato) a-gi-ta-ta!
GNAZIU
Cummari, chi vuliti diri cu stu tonu mistiriusu dicennu a-gi-ta-ta?
CUNCETTA
(Indispettita e in tono di rimprovero) E finitila puru vui di fari u martiri! (Altro colpo di zucca agli altri).
GNAZIU
(Non capisce) U martiri (marted), u venniri, u joviri! Vi vuliti spiegari megghiu nveci di dirimi i jorna da simana.
VICENZU
(Al compare che duro a comprendere) Me-me mugghieri, noooon vu-vulia diri martiri co-comu jornu, ma ma-martiri comu chi-chiddu ca supporta tu-tuttu.
GNAZIU
(Si pulisce il viso) Chi , cumpari ricuminciamu ca doccia! Non vi putiti mettiri na vilna davanti a facci pi quannu parrati! E poi ju cuntinuu a non capiri unni vuliti jiri a parari cu tutti sti ndovinelli, vui e vostra mugghieri!
CUNCETTA
(Ironica e con leggero sorriso sarcasmo) Ah, si! Non sapiti unni amu a iri a parrari. Scummetu puru (guardando la comare impaurita per la quasi scoperta della tresca tra lei e il prete) chi mancu vui sapiti unni vulemu jiri a parari; veru cummari (nel girarsi colpisce ancora il compare in mezzo alle gambe, tanto che egli si tocca indolenzito).
GNAZIU
Ahi! (Toccandosi) Chi , a finiti dannacari ssu citrolu vi dissi?
CUNCETTA
A mia diciti u citrolu! E a vostra mugghieri chi ci laviti a diri di (quasi sillabato ed evidenziato) no nnacallu cchi!
CARMELA
(Facendosi il segno della croce rivolta verso lalto) Oh, Signuri! Ma chi vinistivu cca pi armari guerra? Propriu vui parrati di nnacari!
GNAZIU
Sintiti, ju havia di parrari puru cu vui, si cu cumpari nni putiavu fari u favuri di ristari dumani cu me soggiru sulu dumani per, picch cu a cummari aviamu decisu, vistu chi c a figghia di me frati cca, e voli jiri a mari, chi ju vaju macari cu iddi, e
CUNCETTA
Puru! Haviti u curaggiu di jiri puru vui a mari cu iddi! E non va purtati na bedda petra, e vattaccati o coddu?
GNAZIU
(Indispettito e up adirato) Eh, no! Ora basta cummari! O mi diciti chiaru chiddu caviti di dirimi, o si nno, chista a porta e vinni nisciti di cursa di unni vinistivu! Viditi unni semu arrivati! (Alla moglie) Tu nenti dici? E normali chi sti du intrusi veninu a nostra casa cu tutti sti livati chini di misteru? Parra! Parra, prima ca npazzisciu! Mancu tu ha caputu nenti? E chi stu discursu da petra o coddu? (Guardando il compare).
VICENZU
E nu-nutili ca guardati a mia, cu-cumpari, chi-chi ju uuuun ci tra-trasu ne-nenti nta tuttu stu di-discursu.
CARMELA
Vui no; ma viditi si ci trasi quarchi cosa a cummari nveci! Chi veni cca a fari a predica, e poi U porcu non sapi u credu, e voli nsignari avermaria o purceddu!
VICENZU
(Preoccupatissimo, guarda la moglie cercando di capire) Chi-chi chi-chi chi cosa! (Concetta, scoperta, abbassa la testa anchessa) Ja-jazzala a testa quannu pa-parru cu tia, no-non tammucciari! Chi stuuuuu discursu? Du-du credu e du-duuuu pu-purceddu? (Silenzio) Ah, no-non parri! Co-comu, mi nzullintavi pa-parrannumi mali da cu-cummari: (ripete, in chiave ironica, quanto gli diceva la moglie) pi-picch va sempri a chiesa, co-comu mai lassa a so pa-patri chi havi bisognu, pi-pi curriri unni u parrinu, ni-nix pi nix uguali nix e ora Pa-parra ti dissi, sci-scillirata! O pu-puru pi-pinsari chi tu mu di-dici vi pi-picch eri gi-gilusa da cu-cummari pi-pi quantu jiva nno paparrinu! (Adirato) Chi-chi no-no rispunni?
CUNCETTA
(Sorpresa per essersi fatta scoprire. In modo pietoso) Ju
VICENZU
(Adirato) Jjjjju nzo-nzoccu?! Eccu pi-picch qua-quannu cugghivi i co-cosi di lortu e a jaddina fa-faciva luluviceddu fri-friscu pa-partivi pi-pi un sacciu uuuuuni! Oooora ca-capisciu unni candavi! Ci pu-purtavi a pa-patri Fef!
CUNCETTA
Chi cera di mali! Puureddu sulu!
VICENZU
E a mia, a mia no-non mi la-lassavi su-sulu! Grandissima svirgugnata! E ju ca-ca pinsava chi-chi era a cu-cummari, chi cu-cu parrinu
CARMELA
E bonu, cumpari, chi nenti ha successu! Non vi prioccupati chi gi si sistimaru tutti cosi; (alla comare a denti stretti e con un filo di ironia) veru, cummari ca si sistimaru tutti cosi?
CUNCETTA
(Premuorsa) Certu, certu cummari! (Bussano).
GNAZIU
E cu ora? Jamu avanti. (Entra il dottore con la classica borsetta delle visite; dietro di lui Mariuccia vestita da suora e Verdiana).
DOTTORE
Buon giorno. (A Ignazio) Ero a far visita alla signora qui accanto e (a Concetta) lho vista passare vestita da lavoro, e ho pensato di darle la bella notizia a quel che vedo siamo al completo! Vuol dire che la bella notizia sar data a tutti!
GNAZIU
(Alla figlia) Ma tu non si certu, Mariuccia! Figghia mia!
CARMELA
Mariuccia, figghia da mamma! Chi si bella vistuta cos! Quannu rrivasti?
MARIUCCIA
Mamma, io
VERDIANA
Vuoi che glielo dica io?
GNAZIU
Aspittati, sintema prima chi havi dirinni u dutturi, chi sicuramenti laspettanu avutri visiti.
DOTTORE
Si, certo, ho diversi pazienti dandare a far visita. (A Concetta) Non so se dirlo a lei, o a suo marito (Concetta fa segni al Dottore di stare muto e non parlare).
VICENZU
Ve-veramenti, prima di tu-tuttu (il Dottore si pulisce il viso)
GNAZIU
Dutturi, si mittissi di stu latu si non voli fatta a doccia di me cumpari (il Dottore si sposta).
DOTTORE
Carissima donna Concetta, e carissimo don Vincenzo, sono in arrivo (Concetta continua a fare segno di non parlare al Dottore) due gemelli!!! (Vincenzo Impietrisce e guarda sbalordito la moglie, mentre anche gli altri si guardano stupiti e immobili).
VICENZU
(Alla moglie) Tu-tu tu-tu oh no!!! (Cade a terra svenuto).
DOTTORE
Vedete, quanto la gioia riesce a fare!
VICENZU
Dutturi, mi dicissi na cosa, ma lei di quantu tempu medicu di famigghia di me cumpari?
DOTTORE
Da qualche anno, perch?
VICENZU
E mu dumanna puru u picch. Me cumpari, figghi no nni po aviri, picch tanti anni fa fu operatu a (indicandosi in mezzo le gambe) ddu postu. E ora ca sarruspigghia cchi!
CARMELA
Allura, patri Fef
DOTTORE
(Non capisce) Patri cu?
CARMELA
E accuss ca unu finisci di perdiri a fedi! E ju ca continuava a jiri a chiesa a diri o parrinu dalluntanarisi da cummari! Pirfinu a mari u nvitavu a discutiri pi circari di fallu pirsuasu chi rischiava di ruvinari na famigghia!
MARIUCCIA
(Meravigliata) Mamma, allora tu
CARMELA
Ma quannu! Veru ca ju jiva sempri a chiesa, (al marito) sulu ca tu lha fattu sempri tragica, ma era anchi pi pirsuadiri o parrinu a canciari strata! E puru veru chi mavissi piaciutu vidiriti monaca, chi c di mali vidiriti vicina a Diu; forsi picch di nica mi piaca divintari monaca. Quindi veru quannu si dici ca non si capisci cchi nenti! Ognunu fa chiddu ca ci sfirria n testa, senza mancu guardari labitu ca si ndossa! (Alla figlia) Sai chi fai, figghia mia
VERDIANA
Zia Carmela, Mariuccia ben altro che vuole fare; anchio ho recitato con te, perch
CARMELA
Allura tu non veru ca stenni i robi?
VERDIANA
Perdonami zia se tho preso in giro; io conosco bene anche il siciliano, perch con noi ch stata Mariuccia, in Inghilterra. Ora perdonami se puoi.
MARIUCCIA
Pap, a me questo che piace fare, e si mi riesce vorrei diventare valletta (si sentir una musica con molto ritmo e Mariuccia si scatener a ballare seguita da Verdiana e da qualche altro. Poi si fermer la scena con tutti bloccati, mentre si alzer lentamente da terra e sotto locchio di bue, Vincenzo che si porter davanti la proscenio e dir in versi la morale finale, sempre con gli attori bloccati che avranno preso prima una delle posizioni che assumevano in atteggiamenti scenici).
VICENZU
Tutti avemu na storia a cui cuntari,
di mumenti brutti e di mumenti cari.
Ju parru di chista ca mapparteni,
e la lingua, senza pi nenti teniri li freni,
vi dici, e a tutti cunsigghia,
di nun farisi di nuddu meravigghia.
Picch quannu pari chi li cosi filanu lisci,
lu malu discursu a lu chianu nesci.
Semu tutti nmezzu a stu mari,
tutti pronti e suggetti a sbagghiari.
La vita na musica china noti,
prima di fari, pinzamuci du voti.
E, lassannuvi cu lu bonu parrari,
un pruverbiu vi vogghiu dunari:
Nun c megghiu esempiu di vita,
chiddu di vidiri la famigghia unita.
www.roccochinnici.it
- Questo copione è stato visto: