Stefano Palmucci (id. SIAE 201804)
(2011)
Commedia comico- brillante in vernacolo sammarinese
2
A rub poch us va in galera
(tre atti comico brillanti in vernacolo sammarinese di Stefano Palmucci)
Personaggi:
Marino |
padrone di casa |
Adalgisa (Gisa) |
moglie di Marino |
Graziella |
madre di Marino |
Curio |
ladro |
Furlena |
palo |
Piero |
ispettore |
Porfirio |
appuntato |
Armando |
vicino di casa |
Irma |
vicina di casa |
Sara |
figlia di Marino |
Lorenzo |
suo ragazzo |
Casa di Marino ed Adalgisa. La scena si presenta divisa in due parti, con al centro una parete e una porta comunicante. A sinistra c la camera da letto, a destra un salotto. Gli elementi principali sono un letto matrimoniale, per la ca-mera da letto, ed un divano per il salotto. La camera da letto ha una porta sulla sinistra che conduce al bagno. Il salotto ha una porta verso il fondo, che da su un corridoio verso il resto della casa, ed una porta a destra che conduce alla cucina.
Marino e Adalgisa sono a letto.
Buio.
3
Adalgisa: (sussurrando) MareinMareint sintid?
Marino:(dopo un po, bofonchiando) mm?...cosa?
Adalgisa: chla botatan la sintida?
Marino: no, me a dormi
Adalgisa: ho sintid una tega che maite ta n sintid gnint?
Marino: lassa and daista zetta, fam durm
Adalgisa: a s sicura cum ad murho sintid una bota
Marino: stan smet, tra un po tun nun sentir unenta
Adalgisa: dai Marein, va a vedasui fs qualdoun?
Marino: e chi? i sperit?
Adalgisa: dai, cend la luce e va a vedatinimodi sa ste dobbie a gni la fem pi a
ciap son
Marino:(cercando di dormire) aspeta cha prov
Adalgisa: movte soormai sa ttta stagitazioun, com tfar a durm?
Marino: me ai la faria tentsa navs sta crosgia da purt.
Adalgisa: ah, gi, la tu prostatas s, va po a pisc, che dop tv a veda ad l
Marino:(accende la luce) l vera che tla mi vita ai nho d, ad crosgi(si alza
a sedere sul letto)
Adalgisa: (impaurita con le coperte fino al collo) dop quand te fat te gabinet, ar-
cordti dand a veda ad l (indica il salotto)
Marino:(scocciato) s, am fac un nod mefazulet
Adalgisa: e nu ciud la porta
Marino: no mo po? tv vn ad qua sa me? (indica il bagno)
Adalgisa: dai movte, fa a la svelta chho pavura
Marino: se e vns qualdoun a f un bel sequestri ad persouna, una bona vol-
ta(scompare in bagno, lasciando la porta aperta)
Adalgisa: (dopo pochi secondi, fissando la porta di centro) te fat?
Marino:(da fuori) a nho ancora chmeinz
Adalgisa: a tlaveva dt chlera ora da cumpr una pistola, ad sta chesa, sa tt al robi chal suced in gir me d dog
4
Marino:(c.s.) a lho po ach la pistola, mei ad questa?
Adalgisa: lassa and, sciap. Piutost a che punt che tz?
Marino:(c.s.) a tho da f la telecronaca?
(Adalgisa si alza con circospezione, muove alcuni passi felpati, si ferma di botto e torna di corsa sotto le coperte. Marino esce dal bagno)
Adalgisa: te fat? Dai, ads va a veda ad l
Marino: a veda cosa?
Adalgisa: a veda chus chl sted chla bota. Se per ches l entri qualdoun, un ledre, a ne so
Marino: lan pudria essa la tu fiola chla artorna?
Adalgisa: mo va l. La scapa mezora fa, la andeda a bal se su muros
Marino: perch, la s fata e muros ads? E quand? Me ho da essa sempra lultmi a sav al robi, ad sta chesa? E chi che saria?
Adalgisa: l na roba fresca fresca, ancora an lho chnusud gnienca me. Dai mo-vte, va a veda, fa poch stori
Marino: a vagh olta sno perch u m mnud seda
(si avvia ed entra in salotto, accende la luce, poi esce a destra, in cucina. Poco dopo rientra e nota sul divano una cravatta lasciata l. Mentre la prende e la guarda, Curio, vestito da ladro, esce fuori dal suo nascondiglio il divano stes-so o dietro un mobile a seconda della scena e assesta un colpo alla nuca di Marino, che si accascia sul divano con un gemito sordo. Curio si nasconde di nuovo)
Adalgisa: MareinMareinalora t bivud? (si alza e si avvia con circospezione verso il salotto, vi entra e nota Marino steso sul divano) mo guerda teche bambozu s indurmeint sora e diven. Te da veda cha ps st tranquella, a i ho un puliziot da rida chum fa la guerdia. (cerca di
svegliarlo) hui, ispettore Kodak, t fat la dmanda da intr tla pulizia?O enca l i trop sveg da toh oun cumpagn ma te? Guerdli l! E bel indurmenteda pos propri durm tra do guancel sun suget achs. An bacil davera! (passeggia avanti e indietro, parlando tra s) Pensa te se un d lavs da intr ad sta chesa un ledre (nel discorrere si volta e vede Curio che uscito dal nascondiglio), ecco toh, un ledre achs,pricis ma quest (indica Curio senza rendersi conto, poi si volge verso Marino), pensa te che paura che ciaparia. Elt che pistola, tai f ounadal tu surnacedi e fg via se fugh me cul. (Verso Curio) eh? v cus cha gid? (si blocca, si rende conto, sviene sul divano anche lei)
5
(mentre Curio si accerta della condizione dei due, si sente armeggiare dalla porta principale. Curio spegne la luce e si acquatta. Entra furtivamente Furlena, il palo, anchegli vestito da ladro)
Furlena:(sottovoce, ma non tanto) Curio! Curio! Du t'z?
Curio:(accende la luce) no, mo cema pi fort, che da la streda in ti sint. E
po, an duvemie f finta da essa furis-cir?
Furlena:s, a sirmi pas dacord achs, perch?
Curio:perch te tcred chui nun sia una masa, ad furis-cir, chis cema Curio
e i s-cor e nost dialet?
Furlena:a ne so, an cred. Mo alora com cha tho da ciam?
Curio:tan m da ciam pri gnint, barbagian!
Furlena:amo sho bsogn da ciamet, com cha fac?
Curio:tam ciem coso, hui, capo. E po t da sz-corra un italien tt
strampaled, cum oun chul chns poch e gnint. Insomma poch da long da com te s-cor te ad solit
Furlena:ah, s s, quel al saveva, mo ach tra dnoun
Curio:ach tra dnoun perch chi do i dorma, si no i tavria gi sintid.
Furlena:mo guerda te, i dorma sora e diven?
Curio:ma qul a i ho d una paca tla testa. E lia la svnuda quand la mha
vest. Enzi, e bsogna lighei prima chi si sveggia. Dai (tira fuori due le-gacci) dam una mena. (mentre legano) Perch tz vnud s?
Furlena:ho vest na luce chlas cendeva, a so vnud aviset
Curio:s. Sa taspiteva ma te, da stora a saria te mezz dun bel guai. Tan
duvevtie ciamem me telefunein, su i era checosa? Aveva ms la vi-brazioun aposta. Che raza ad pl che tz?
Furlena:at vleva ciam, mo lera occupato
Curio:alora t fat propri e nombri giost. Quand a s dria a sfurgat ti cast
per circh i sold dla geinta chla dorma, te scur, me a fac sempra do-tre telefunedi per pass e teimp
Furlena: miga e tu. E mi, lera ocuped. Lha ciamed la mi moi, perch dmateina
ho da pas me marched a cumpr la frotta. Ah, la mha dt da salutet
Curio:eh, grazie. Dai un salut enca da perta mia
Furlena: ads an stagh a ciamela darnuv. Dmateina quand la si sveggia, a
presenter
6
Curio:piutost ad sotta tla streda lera tt normel? Te vest checosa ad stren?
Furlena: um per ad no. Enca perch us bubbleva de fred, am so infil quasi so-
bte te garage
Curio:ah, brev! an bacil davera sun pl achs
Furlena: t s cus chho trov tun garage? Una bicicletta da corsa chla feva
voia. Una Bianchi Colnago ttta acesurieda. A lho tolta so e a lho cherga tla machina
Curio:brev. Achs se ach an truvem un french, u i ches chic metta dein-
tra per av rubed una bicicletta
Furlena: nu bacila, Curio. A lho maseda ad dria suna chverta Al, ach ho
fat
Curio:enca me. Alora, prima che sti do i sandurments ho sintid chi giva che
la lera andeda a bal, l' segn ch'lan duvria turn sobte
Furlena:alora u i ha da essa in gir sno la ma
(dal fondo entra Graziella in vestaglia e camicia da notte)
Graziella: oh bonasera (i due restano di sasso). Scused e disturb, a togh sno un bicir dacqua. Fd po cum se me a gni fs (nota i due svenuti). Mo guerda sti doi s imbriaghed. Scused p, la n la prima volta che i invita di amigh e po i b un bicir ad trop e i simbriega. Marein,
svegti.Adalgisa, ach i i vost amigh
Curio:oh, chlan staga a disturbs, sgnora
Graziella: Graziella. A so la ma ad Marein
Curio:lassei po durm, sgnora Graziella. A stmi pri and via
Graziella: un mutiv ad pi per svigei. S'anded via senza ch'iv saluta, i pasa propri
da maleduched
Curio:no no, sgnora, l steda colpa nosta che a i avem port un liquor trop
fort. A pinsimi da f bein, inveci(a Furlena) vera soci?
Furlena:(impostato, con accento russo) no buono liquore swwwumm vuo-
dca!
Curio:(lo guarda male) s, a i avem port dla vodca chla vin da la Rossia. A
navem peins chla pudeva f stefet chi ch
Graziella: (civettuola e ingolosita) ah, dla vodca? Al savid che me a so gulosa che mai ma la vodca? I liquor a ni begh dafat, sno ma la vodca ai fac
propri una pasioun. Chis com chla era la vosta?
Curio:eha lavem sculeda. Infatti i nost do amigh i s imbriaghed
7
Furlena:(ancora impostato) Bum, bum. Amberiaghi!
Graziella: a lavid bta te bidoun ad qua? A sera curiosa enca sno da sint ludor
Curio:ehnoa lavem bta gi ma la fnestra. Avem fat com chi fa in Ros-
sia, che quand i b, i bta via nicosa dri la schina, bocia e bicir
Graziella: oh, che pched
Curio:chla vaga po a toh da b, sgnora, che ai pinsem noun a svig sti do
Graziella: va bein. Mo a marachmand a nanded via prima che in si sia sveg (si avvia) ads a mavid ms e pinsir dla vodca (esce in cucina)
Curio:bamboz! Cus tut tz ms a sz-corra tt strampaled?
Furlena:ho sbaied? Mo prima ta m dt chho da sz-corra cum un furestir ?
Curio:sno per nu f cap cha sem dla zona, se i caves s-chvert. Mo chla
pora vecia la cunvinta cha sem di amigh ad sti do, tum duvevti tn so e giugh
Furlena:(scocciato) me a gni capes pi gnint. Ads cus cha fem?
Curio:me ai fac svig e a i port ad l tla camera. Te intent v ad l sla vecia
e tinla da beda
Furlena: va bein. A vagh tla cusgina. Magari a trov enca checosa da magn,
stasera la mi moi la ma fat la curadela si fasul, la cvolla, ovi, wuster,
peperoun e patedi chla m arvenza un po ligira. An vria chum cia-
pess la dibulezza
Curio:nu fa e pataca. Cuntenua a f finta da essa un amigh ad sti do, fa do
ciacri ad curtesia sa chla vecia e po mandla a durm. Lan mi per tenta
sveggia, mo te sta ateinti listes da nu f cap gnint ad chi cha sem e
cus cha sem vnud a f ach
Furlena: s, nu bacila. Ai peins me. Ai dmand sno slaves checosa da mta
sotta i dint
Curio:ta n propri osi, a pins da magn tun mumeint achs
Furlena: u n colpa mia, l e mi stomghi che un nha mai a sa
Curio:e basta che tfacia a la svelta, perch avem i minud cuntd. Dat una
mosa sla vecia e po vein olta aiutem, che avem da lavur sti do per cavei fura dai dint and chla la cassaforte
Furlena:a fac tun sbress (esce a destra, verso la cucina)
(Curio inizia a schiaffeggiare Marino, che piano piano rinviene)
8
Marino: ohi ohi, cus chl suces? Uh, che mel ad testa. And chho sbatud? (vede Curio) aahh!! e v chi cha sid? Odio! (guarda Adalgisa) cuschlha fat la mi moi?
Curio:(con accento russo) gresna sgrunaia! Te buono, vassichi! Dare soldi,io va via
Marino: dare soldi? Mo chi cha sid? Chi chu mha lighed? Oh Madunina senta, chus chavid fat ma la mi moi?
Curio:davostranova! Donna bene. Dorme. Dare soldi. Gasdrubisi, tutto bene
Marino: tutto bene? tutto bene, un acideint chut spaca! Sviged la mi moi, svi-gela, sla dorma!
(Curio comincia a schiaffeggiare Adalgisa, che piano piano rinviene) Adalgisa: ohi, ohi (vede Curio) ahahahhaha!!!!!
Marino: Gisa, sta tranquella. Cerca ad dt una calmeda, dai. Tst bein? Avem i ledri ad chesa, u i poch da f. U n un insogni, e bsogna chac nun fm una rasoun. E per chin capia fat gnint, per ads, e l quest limpurtent
Curio:graduska! Voi bene adesso, anche dopo se te dai soldi. Madraghi-scka!
Adalgisa: (piagnucolando) Marein, com che s-cor quest chi che, cus che v?
Marino: a ne so, Gisa. Lha da essa oun dellest, dla Rumania, a ne so. E v i sold, sora a quel u gni dobbie, u s fat cap bein
Curio:(soddisfatto) gradiska svanzica! Soldi!
(da destra entra Furlena, con un piattino in mano e una salsiccia)
Furlena:d, Curio, sint sta sunseccia! La strambaleda! Oh veh, i s svegg?
Curio:(smontato) s, e a i aveva ded dintenda cha sirmi di furestir, finenta
che tun tz scap fura te!
Furlena: oh, scusa po. Ho sbai. A tlaveva dt che e tu pien un pudeva fun-
ziun
Curio:e mi pien l falid in partenza quand cham so tolt un soci cm te!
Furlena:e ads com cha fm?
Curio:a ne so, guerda. Ormai i cha vest, i sa cha sem dla zona. Se i va ma
la pulizia, in do e do quatri noun a fnem deintra
Furlena:alora com cha fm? Ta ni vur.
9
Marino: burdel, burdelcus cha gid? U n miga sucs gnint! Noun, ma la pu-lizia? Mo a scherzed? Me a ni ps veda ma quei dla pulizia. Ho ciap una multa enca og, vera Gisa? Mo grosa...
Adalgisa: una multa? Me an saveva gnint
Marino: s, un ent diviet ad sosta, daventi me nost garage. Me a nun ps pi, tt i d l una multa. Vuilt a gid la pulizia? San ciap oun, ai tir e col sal mi meni, a ve degh me. Vuilt ledri, inveci me a i ho sempra fat una pasioun sora i ledri. Egi. E i cinema? Me an vagh mai, eh? per quand cha vagh, a voi veda sno i cinema and chu i i ledri, eh Gi-sa?
Adalgisa: questa an la saveva. Enca perch ma me im pisg i cinema damor. Mo ormai e sar disg an che tan mi port pi
Marino: e po, ogd, chi chun ruba? Eh? gid vuilt, chi chun ruba? chi pi chi mench, a sem tt cumpagn, l vera Gisa?
Adalgisa: me a nho mai rubed gnint ma nisoun. Ma me i mha insgned achs
Marino: e po u n miga sucs gnint. Ads vuilt and via, noun a turnem a
durm e dmateina a ferem tt count dav fat un brt insogni. Eh? Cus
cha gid? O se no a fm count cha sid di amigh chi c pas a salut.
Anzi, a vlid b checosa?
Furlena:pi che b, sui fos checosa da magn
Curio:sta zet, Furlenatan vid che quest e cerca da frighec perch lha na
paura che mai?
Furlena: ci, paura o non paura, me quand ho magned ho magned
Curio:(a Marino) sta da sint, te. A savm che og tz and a purt lincas de
mes dla tu dtta ma la benca, mo che tz ariv quand la era gi ciusa.
Alora, te tira fura a la svelta tt i tu sold chi ha da essa un bel po - e
po dop a vidrem quel chus po f
Marino: eh no! Avid pacinza. Savid gi dicis da fec fura, perch ormai a
vavem vest tla facia, alora an vegh la rasoun pri and a racuntev an-
d cha tnem i sold. Savm da mur listess, piutost che vuilt, l mei
chui goda la mi fiola
Adalgisa: la ancora achs giovna, chla pora burdela
Curio:sta da sint, capiscioun! Tinimodi i sold ai truvem enca senza e tu aiut.
Se tv av una quelca sperenza da purt a chesa la pela, l mei che tan mi facia arabi
10
Marino: osta Adalgisa, t capid, ci, cus che disg quest chi ch? E disg che ui
trova da per l! Ah, che prova, che prova po da circhei, sgnor trova-
tutto, e vidr
Curio:ai trov, ai trov, nu bacila. Piutost arbelt la chesa cum un calzt e a la
bt gi
Marino: s, u la bta gi. And che cred da essa? Tuna vella? In tuna landa
desuleda? Ach a sem tun apartameint che se e mov una scarana,
quel ad sotta e chmenza a bus sla spazadura finenta dmateina. Tz,
un chnos i nost vsin, stom chi che
Furlena:osta lha rasoun, Curio, an pudem f tent scaramaz
Curio:te sta zett, balosgia. Alora ads a mt un cirot ma la bocca dla tu moi
e po a chmenz a mnla, finenta che tun mi disg and chi sti sold
Marino: ah, alora s chum fa un dispet da rida! Cumdv. Fd po. Anzi, quand
cha sid strach, sam sligh al meni, ai s-ciaf quatri scapazoun enca me
Adalgisa: Marein!!! Dop a fm i count. D cha scapa viva da staventura. T fnid da camp
Curio:lha find listes sgnora, perch san truvem i sold, a vamazem ma tt
do
Marino: tvid Gisa? I ledri emench it dmanda o la borsa o la vita. Te, senza
dmand gnint, ta me ciap ttti do
Furlena:di, Curio, a vlem and ad l, che se e duves avn olta la vecia
Marino:(preoccupato) la mi m la s sveggia? Cus cha i avid fat? Deliqueint,
lazaroun
Curio:uh uhguerda mo, ci. E bacila pri la matv veda Furlena chavem
trov una debulezza de nost campioun? Una crepa te mur?
Marino: sa i avid fat checosa ad mel, me av.
Curio:nu bacila, figliol prodigo. La tu ma, la sgnora Graziella, l tla cusgi-
na, tranquella cum un raganac me sol, per ads. A i avem dd
dintenda che a sem di vost amigh chi pas a b checosa
Furlena: la mha dd enca un pez ad sunseccia chlera una luviria. Chis se ui
nha ancora ad llia intent la sera ataca ma la bocia de mistr
(entra Graziella da destra. Imbarazzo generale)
Graziella: oh, av si sveg vuilt do? Lera ora. A sd ps propri da sfaced si vost amigh. And a imbriaghs achs e po indurmantev intent che luilt i
11
era ancora ach. E pins che i achs simpatichmo cus cha fed sal meni dria la schina? Moa sid lighed?
Curio:s, sgnora, ll un giugh che v ad moda ads. Un giugh ad socie-
tus cemalegarello
Marino: s, m. Noun a fm di giugh sa sti sgnorehmsti amigh. Te v po
a durm
Curio:a durm? Mo gnienca per sogn. La tu ma la achs alegra, achs ad cumpagnia che e bsogna che giuga enca lia. Vera sgnora?
Graziella: oh, mo me an so miga bona. Forse u n e ches
Curio:no no, me am permet da insesta. Ai insgnem noun, chlan bacila. I giuga enca i burdell
Graziella: ah, ci, sa insistid a ps enca pruv. Legarello, boh, pruvemma po
Curio:gi Furlena, ciapa una corda e chmenza a ligh enca la sgnora (Fur-
lena esegue. A Marino ed Adalgisa) intent vuilt acumudv po ad l
(indica sinistra. Li accompagna verso la camera, poi verso Furlena) te
fat? (a Graziella) ecco sgnora, ads chla sacomda ad l enca lia e
chlaspeta che chmenza e giugh (accompagna Graziella a sinistra)
Graziella: an vegh aglori da chminz. (canticchia) Oh, quant bello giocare a legarello. (entra a sinistra)
Curio:(rimasto in salotto con Furlena) alora Furlena, sta da sint. Ads te tv
ad l e tarmand ad qua sno e marid. E po dop tatach un cerot sora la
bocca dal do doni e tf finta da mni
Furlena:cum a fac finta?
Curio:s. Magari tchmenz a d dal gran panachi sora e let e po sla bocca
ciusa tf di gran lameint. Mmmm.ahahhahammmm. Tinimodi da
qua, sla porta ciusa, un si capes sl un mas-ci o una femna. Tvidr che chlom un dura una masa e us la fa sotta sobte
Furlena: ho capid. Magari ogni tent ai ps d un pezghi tun brac e cavei un
mumeint e cirot pri fela lamants
Curio:s, va bein. Per sta ateinti da nu fei f tent cias
Furlena: ai peins me, nu bacila. (Si avvia, poi gli viene in mente qualcosa)
ahscusa Curio mo te dav un mumeint ad pacinza
Curio:perch? Un ti sar vnud ancora fema??
Furlena:quella la i sempra. No, l chho bsogn da f un bisugnin
Curio:dai, movte pataca. U i un gabinet ad l tla camera
12
Furlena: grazie. (v in camera, dove si sono accomodati i tre e poi verso Mari-no) L chlartorna po ad l, se mi soci
(Marino esegue e torna in salotto, dove lo attende Curio. Mentre i due parlano, nella camera da letto Furlena, non udibile, chiede alle donne che intanto si sono sedute dove si trova il bagno, ringrazia e vi entra)
Curio:alora, campioun. Tz ancora decis da fm perda el teimp e da f de
mel mal tu doni, o t cambied idea?
Marino: vigliach, delinqueint, and a mta al meni sora do doni indifesi
Curio:sintli l, quel che un mumeint fa e vleva mn ma la su moi
Marino: a sid di lazaroun, a navid nisouna scusa
(suonano alla porta. Curio resta di sasso)
Curio:chi chl?
Marino: l e pustein. Com cha fac a savel? A nho miga la pala ad cri-
stal(suonano di nuovo) e ved? E pustein e sona sempra do volti
Curio:nu fa e simpatich, se tv camp ancora una masa. Ads at slegh. Va
arv la porta e p manda via quel che e sona a la svelta, un mimporta
chi chl. (Mentre lo slega) e sut duves avn tla testa da f un scherz,
arcordti che me at teng dc e che ad l u i e mi soci che tla sacocia
lha un curtel long da ch a l e che tin a beda al tu doni
Marino: chun bacila. A far quel cha ps (esce al centro, Curio si acquatta
spesso luscita per cercare di udire. Dopo un breve conciliabolo ester-
no non udibile, rientra con Piero e Porfirio, facendo un gesto come per
dire: non ho potuto farci niente) che venga po, sgnor Ispetor, u gni
nisoun problema(per presentare) a sera a ch se mi amigh
Curio:Curio
Piero:(affabile) Ispetor Piero Ficuzza, dla pulizia, piasgier. Chlapia pacinza
mo, com cha spiegheva me padroun ad chesa, purtrop, quand
chavem una segnalazioun, enca sla nha nisoun fundameint, noun
avem da cuntrul listess. Quest l la mi sgreziaehme mi asi-
steintCacherai Porfirio, Apunted
Curio:piasgier sgnor Ispetor. Avid avud una segnalazioun?
Piero:se pi dal volti i di vsin curios che i n bun da fs i su aferi e
alora i sta sveg la nota a veda su i di muvimeint ad geinta, dal luci
chi si cendcus chui v f? E noun an pudem f finta ad gnint, per-
ch magari chla volta che a la ciapem sota gamba, l la volta che e
ledre u i era davera
13
Marino: ah, noun avem di vsin chi di campioun, a fs i aferi ad chilt. Comun-
que, per carit, vuilt a fd benessme a cutrul a fond tt gnicosa
Porfirio: enca quand la cera che u gni gnint ad ml, cum quand do amigh
is trova tuna chesa a b checosa insein, ma noun uc tocca rompa al
scatli ma la geinta listess. L e nost lavor
Curio:ui mancaria elt, Apunted. Per noun nisoun distrub, l vera Marein?
Anzi, av ringraziem e av salutem
Piero:per furtouna che u i dla geinta cum v, a modi, educheda, che an-
cora e caps limpurtenza de nost lavor e uc d una mena. Ul sa che
dal volti u i enca di sgarbed chi ha e curag dalz la vosgia?
Porfirio: egi. Ic manda via e i urla da la fnestra: and a d dria mi ledri, no a cav e son ma la genta unesta chla dorma e che dmen lha da lavur
Marino:(tra s) eh, l fatiga dei tort
Porfirio: com se e fs una roba da gnint ciap i ledri, og. I l chi cva. I mt
una s-cretta ma la fronta: ledre
(Curio si massaggia la fronte)
Piero:no, mo la geinta la cred ancora che i ledri i sia ancora quei duna volta,
chis vistiva tt ad nir, se pasamuntagna
(Curio cerca di nascondere il proprio abbigliamento facendosi piccolo piccolo e assumendo unaria innocente)
Porfirio: egi. Inveci se, per d, me d dog oun us vests tt nir, cuml (in-
dica Curio) a pud st tranqul che qul u n un ledri ad sigur
Marino: eh, infatti
Piero:e po, ads, per d la verit a sem dria muna banda
Curio:una banda?
Piero:s, mo no ad ledri. U i in gir unurganizazioun grosa che e raps al
ragazi in Sudamerica o ad chi paes dlest, e po lal mt in vendita
Curio:davera?
Piero:s. Da fura la per unagenzia matrimuniela. U i do chi gira sa ste ca-
talogo ad futugrafi. Sno che a diferenza ad chlelti agenzii, quist la moi i tla fa pruv prima
Porfirio: e magari enca do-tre a la volta
Marino: mo peinsa te, and cha sem arved
Porfirio: tinimodi ai ciapemchun bacila che a sem dri a ciapeila reda la si
streng. E vidr che oun ad st d ai mitem e sel sora la coda
14
Curio:alora and po. A vavm gi fat perda trop teimp dria mal ciacri
Piero:chun bacila. E po, prima da cav e disturb, avem da f e verbel (si
accomodano per scrivere)
Marino: macch disturb, Ispetor, a vlid scherz? Anzi, ac tn cumpagnia
Curio:a lavid propri da f, e verbel? A so ps a truv un amigh dla scola,
avm fat un po terd, un mi per e ches dand a scriva checosa sora un verbel
Porfirio: eh, magari, sgnor Curio. L u ne sa com che funziouna. Una volta,
forse, a pudimi ciuda un oc. Ma ads, da quand la chmanda madama
burocrazia, uc tocca f un verbel enca se scureggia una mosca
Piero:se u i una segnalazioun, uc tocca f un verbel. Enca se dop nisoun
ul leg. Segnalazioun-verbel, segnalazioun-verbel, achs e funziouna
(estrae un taccuino. A partire da qualche battuta precedente, nella stanza accan-to, Furlena uscito dal bagno, ha incerottato le due donne e si appresta ad avvi-are la messinscena. Udendo delle voci dal salotto alla porta di mezzo, si avvicina ma non percepisce bene. A questo punto domanda ad Adalgisa)
Furlena: chi chu i ad l? A sint dal vosgi, che sia ariv qualdoun? (Adalgisa mugola) eh? cus cha gid?...ah, scused
(gli leva il bavaglio, Adalgisa sputacchia un po prima di rispondere. Intanto)
Piero:alora. Ai sid sno vuilt do ad chesa?
Marino: no, u i enca la mi moi chl ad l chla dorma
(Piero scrive)
Adalgisa: da st'ora, i po' essa sno i soci de mi marid. Chis che pavura chi cia-pa!
Furlena: oh, chlan bacila. E mi amigh lha na facia da patacoun che un fa pau-
ra ma nisoun. U i avr spieghed la situazioun e po u i avr lighed (gli
rimette il bavaglio). Via, chminzemma (mena sul materasso)
mmmm ahhhhh mmmm!
Porfirio: mola sta mel la su moi?
Curio:nooooehmum giva ads e mi amig Marein che dal volti la su-
nambla
Porfirio: ah
Furlena:(continua a menare) mmmmahahahammmmm
Piero:u n e ches dand a veda?
Marino: lha rasoun, a vagh sobte (si alza)
15
Curio:alora a veng enca me!
Marino:(si risiede) no, an vagh. E sar mei nu svigela, che u i mez da feiavn un colp. Quand oun l sunanbli e bsogna lassel st
Piero:ah, ci. E i qualdun elt, ad chesa?
Marino: s, u i la mi ma, chla dorma enca lia
Porfirio: lan sar sunambla enca la vosta ma?
(Furlena ha tolto il bavaglio ad Adalgisa, le da un pizzicotto sul braccio, attende lurletto poi la imbavaglia di nuovo)
Adalgisa: hai!
Piero:stavolta la s fata mel!
Marino: mo no, chun bacila. Ormai a so pradghi. La gira ttta la nota, la s-corr,
la urla, mo la nsi fa gnint. I sunambli i ha cum un istint ad cunserva-zioun che ui selva
Furlena:(entrando in salotto e attraversandolo) scused, mo ma me u m a-
vnud una fma che mai. Ad l a s un pez aventi, eh? Ma la vecia a
lho bela scurga ttta (entra in cucina)
Porfirio:(dopo un momento di generale imbarazzo) e quel chi chlera?
Marino:(quasi beffardo) egi. Chi chlera quel, Curio?
Curio:(per prendere tempo) eh? chi?
Piero:cum chi? quel chl pas ads
Curio:ah, quel? Quel leralerae dutor
Marino: e dutor?
Curio:s, e dutor (con intenzione) quel che e taja al penzi ma la geinta
Porfirio: mo a navid dt che di omni, ad sta chesa, ai sirvi sno vuilt do?
Marino: me a la saveva achs
Piero:u ne saveva? Mo u n l e padroun ad chesa? U i un om tla camera
dla su moi lassa po che sia un dutor e l u ne sa?
Curio:oh, scusa, Marein. T rasoun, an taveva avised. Quand tz andd ad
l a purt via la bocia e i bicir, l ariv e dutor e me a lho fat intr. E dop u m pas da la meint
Porfirio: e per chi era, e dutor?
Curio:per chi?
Piero:egi. Per chi?
16
Curio:perperla sgnora Graziella, la ma ad Marein
Porfirio: la sta mel?
Marino: e per ad s
Curio:egi. La ha ciap la pulmunite
Piero:pureina, quant an chlha?
Marino: bela stentacinq
Porfirio: la contagiosa?
Curio:hurca ! E basta un soffi. E po la duna raza cativa, eh? E dutor e gi-
va chla una pulmunitegastroputridalaidointestinalea nho ca-pid bein. E per che us mor, se oun un la ciapa in teimp
Porfirio: per carit. Dai Ispetor, fema prest ach
Piero:scused mo v a lass la vosta moi chla sunambla insein sla vosta
m chlha la pulmunite putrida?
Marino:(ironico) s. Ma noun uc pisg da durm tt tre insein, te litoun grand
Furlena:(rientrando dalla cucina, attraversa il salotto masticando qualcosa) o-
sta sla bona. Ads so a post, eh? A vag a fn e mi lavor. A ciap la vecia e ai tir e col cum mun galinac (entra nelle camere)
Porfirio: chi chl che dutor? An lho mai vest, un lavora te nost uspidel
Curio:nol un dutoromeopata, lha un studi tun fond, un po mased
Piero:e v a fd cur la vosta ma sla pulmunite laida slomeopatia? E da un
dutor chla e studi tun fond?
Porfirio: un count l la medicina alternativa, mo quel lha dt chui tira e col
Marino: avid rasoun. A gni aveva peins. Ai vagh a d dand via
Curio:(con intenzione) ma no, Marein. Peinsi bein. Se tpas chla porta, u i
ches che ut ciapa la pulmunite enca ma te. U gni v gnint chut ciapa un colp e tarvenz sech a l
Furlena:(mena sul materasso) mmmm.ahhhhhmmmm!
Piero:cumunque prima an s sted pricis. A cavevie dt che u gni era nisoun
elt, ad sta chesa
Porfirio: ma me, sgnor Ispetor, um per chui sia checosa chun quedra, ad ttta
sta situazioun. U n gnint ad pricis, eh? Sno e mi istint da puliziot
Marino:(calcando) mo cus che disg, sgnor Apunted? Chum scusa mo um perche stavolta e su istint da puliziot e sia anded in zampanela. Cus chu i ad stren? A so ach s'un amigh a b checosa in alegria, intent che e
17
dutor omeopata e tira e col ma la mi ma, chla ha la pulmunite laidopu-
trida e la dorma insein sa la mi moi, sunambla. Ma me um per la situ-
zioun pi nurmela ad ste mond
Curio:l steda sno una dimenticanza, sgnor Ispetor. U mera scap da la
meint da d ma Marein chlera ariv e dutor. L vera?
Marino: me an saveva gnienca che qualdoun u lavs ciamed
Piero:forse e sar perch l un po ad teimp cha sem dria ma chla banda
cha gimi prima, quella che e fa pruv al moi prima da vendli, e alora a sm un po nervos e a videm e sporch enca and chu gni
Furlena:(entrando in salotto e attraversandolo) osta sla pezga, la sunseccia
aveva vest chl'aveva la punta ttta rossa, mo an pinseva chla brus-
sas achs. A vagh a toh una bocia dacqua (entra in cucina)
Porfirio: sarma me quel dutor um per un po stren. A i avid dmand slha la
laura?
Piero:andema aventi sa ste verbel, va l, se no an fnem pi. Alora, ad chesa
ad ste mumeint ai sid vuilt do, la vosta moi, la vosta ma e e dutor,
giost?
Marino: giost
Piero:e padroun ad chesa us ciema Marino Maltagliati e l Curio?
Curio:CurioStrozzapreti
Porfirio: mo pensa teMaltagliati e Strozzapreti, a pud arv un risturent, vuilt
do. A i avid mai peins?
Marino: no, a gni avimi mai peins, Apunted, vera Curio? Us ved propri che vuilt
puliziot a sd una masa pi furb dla genta nurmela
Porfirio: eh, a capirid. L e nost mis-cir rasun sora tt i particuler. Enca sora
ad quei che la geinta cunsidera da poch. L per qul che ma noun un ci scapa mai una penna
Marino: dop stanota, al ps d enca me. A magned e fer
Piero:lha un documeint, sgnor Curio?
Curio:un documeint?
Porfirio: s, un documeint, la pateinta, e libret dla cacia
Curio:no, me a cacia an vagh
Piero:u nimporta, e basta la pateinta
Curio:ah s, la pateintasobte. (Finge di cercare nella tasca) osta, ul sa, I-
spetor che an lho dria
18
Porfirio: a lacumpagn tla machina a tola?
Curio:a nho gnienca la machina. A so vnud a pid. Ho fat una pasigieda
Piero:a pid? Mo l and che sta?
Curio:ah, b, a so partid ir sera
Marino: s, ma l ui pisg da f la marcialonga
Furlena:(rientrando dalla cucina, attraversa il salotto) in s ancora dcis, da tir
fura i sold? Ads a torni ad l e a fac un stroffli (entra in camera)
Porfirio: boh, ma me in martourna i count.
Marino: e saria ora
Porfirio: e sar perch a so un bel po strach, che ora chavem fat?
Piero:l bela al do
Porfirio: dla nota?
Marino: no, de dopmizd. I ha smorz u sol
Curio:d, Marein, te tun disg gnint, mo forse sta geinta la vur un caf
Piero:eh, magari. E nost turni lariva fin a dmateina, al tulem vulentir
Marino: a i e vagh a f (si alza). Speremma che magari e possa d una bela
svigda ma qualdoun
Curio:e sar mei chat daga una mena. Da stora, se son e tt, u gni v gnint
che tsbata la testa contra un spighli (lo accompagna in cucina)
Porfirio: me al vria bs, mo no trop. Sun gucin ad lat cheld, una punta dmistr
e mezza bosta ad dulcifichent. A so a dieta
Piero:me inveci al togh long, mo no na mcia. Sun gucet ad sambuca, a
perta e po e zoccri ad cana, do busteini. A lavid?
Marino:(mette mano al portafoglio) a vlid cinq euri, cha land a toh me bar?
Curio:lassa and, Marein. A videm quel cha pudem f, eh? Vein Marein,
vein ulta (lo spinge dentro al cucina a destra)
Porfirio:(rimasti soli) al savid, Ispetor, che che padroun ad chesa, e sgnor Ma-
rein, un mi pisg propri pri gnint? A ne so, um per chlapia checosa da mas
Piero:te s che enca me ho avud stimpresioun? Um per chuc trata suna
certa ostilit. Chlelt inveci, e sgnor Curio, um per una pi breva per-
souna
19
Furlena:(esce da sinistra, saluta poi si guarda intorno) seracum moi vha
ls ach da pri vuilt?
Porfirio: i and un mumeint ad l a fc un caf. Al vlid enca v, dutor?
Furlena: no grazie, maestri(non sa cosa sanno) vuilt a savidi vha dmand
sa vlid giugh a legarello?
Piero:giugh a cosa?
Furlena:scused un mumeint(esce a destra)
Porfirio: me da che dutor chi l an mi faria cur gnienca unongia incarnida
Piero:e me pricis. E po um per che e facia un po trop aventi indria. Se chla
pulmunite la cuntagiosa
Porfirio: e sgnor Curio e giva enca chl duna raza cativa. Gi che ic pega
poch, avem da f e turni ad nota, uc tocca enca ciap la pulmunite lai-doputrida?
Piero:l mei che ta nartorni sora che punt chi l. Tat tz gi scord perch i
cha sbatud a f e turni ad nota? A cerchimi disg miglioun dasgn cir-
culer, quand a i avem trov, ta i bt via tla mundezza
Porfirio: cus cha so me? quei i nera miga circuler, i era retanguler!
Piero:lassa and va l! Chis che cariera chavria fat, senza la sgrezia dav
un culega cm te! Da stora a saria chmandent!
Furlena:(entrando da destra con un vassoio nelle mani) ecco a ch e caf. Ee-
ettci! (starnutisce dentro le due tazzine. I due poliziotti trasaliscono)
oh, scused eh, mo sa sta pulmunite chla in gir. A nho mai vest
una malatia achs cuntagiosa. A vagh a toh e zocchri
Piero:(alzandosi e cercando di stare lontani) no mo i cha avised da la cen-
trela che u i unemergenza e avem dand via sobte Furlena: mo a si sicur? Eeecti! Emench bivid e caf
(Piero e Porfirio scappano verso la porta, accalcandosi e cercando di scansare Furlena)
Piero:no, grazie. Avem sobte da corra dria ma stemergenza
Furlena:eeetci! Eetci!!
Porfirio:(escendo) mo a ch ui v lumbrela
FINE PRIMO ATTO
20
SECONDO ATTO
Dieci minuti dopo. Nella stessa scena, in salotto, Graziella, Adalgisa, Ma-rino, Curio e Furlena.
Furlena:(ridacchiando) ai duvivie veda, i scap via ad scaraneda, che e pare-va chui brusess e cul ma tt d
Marino: me a degh che sno ma noun ic pudeva capit di puliziot achs sgrazid e invurnid. Ui mancheva poch chim purts deintra mu me e che ma vuilt iv ds unamdaia
Curio:cus che v, sgnor Marein? Per stavolta la c andeda bein
Marino: ul po d pien e fort. Quand chlIspetor lha insistid che mai pri mn deintra, a penseva gi da essa selvi. Invecepi grasa dachs lan vi pudeva and
Adalgisa: mo te Marien tan si st bun da fei un segn, una parola, da fei cap la situazioun?
Marino: mo tz mata? I maveva dt che sa pruveva da f checosa, ma vuilt
doni iv sbudleva da una perta a chlelta. Me a spereva che i caps
checosa da pri luilt, mo i era una raza ad brignuchloun
suninteligeinza cum un cop darvers. Ach ma la frounta e cervel
laveva ls scrt: torno subito
Curio:tun mod o tun ent, um dispisg pri vuilt, mo ac sem libered ad chi do.
Achs a pudem turn me nost scors ad prima
Graziella: a vlid ancora giugh a legarello?
Curio:no, sgnora Graziella. Ads basta giugh
Marino: che intenzioun chavid?
Curio:ho intenzioun da f un s-cors sa v. A sid una persouna inteligeinta e
a cred che a pudrem truv una bona soluzioun
Furlena:(indica la cucina) a vlem and ad l a sz-corra? Achs magari a tru-
vem enca checosa da magn? U m vnud un busg me stomghi
Curio:s, andemma po ad l, che magari daventi una taza ad caf, a pudm
rasun mei tt quant cha sm
Graziella: e un po dmistr, u ne toh nisoun un mistr?
Adalgisa: al savid Graziella, che uv fa mel e mistr
Graziella: an giva mica pri me. A dmandeva sno se ul vleva qualdoun
21
Adalgisa: ah
Graziella: e se qualdoun ul toh, dop ma me um tocca fei cumpagnia
(entrano tutti in cucina. Poco dopo dal fondo entrano Sara e Lorenzo)
Sara:vein, vein olta, Lureinz. U gni nisoun. Us ved chi and tu let e i ha
ls aces. Mitemmci un po ach, dai (gli indica il divano, lo fa sedere e gli si siede accanto). Alora tz prount?
Lorenzo: (stravaccato e indolente) per cosa? mo no, dai, tui v and a svig
ads?
Sara:s, Lureinz. At voi f tchnossa i mi. E a vi che luilt it chnossa ma te.
A gni la fac pi aspit, e an vegh aglori da divida la mi gioia si mi geni-tor
Lorenzo: ho capid, mo, and a svig la geinta ad nota quand la dorma
Sara:forse tan si ancora sicur se tum v bein per davera?
Lorenzo: mo cus tdisg, Sara? A so std me che ho insistid chlera ora da vn
ad chesa
Sara:u n che t dt achs perch ad fura tla machina us bubbleva?
Lorenzo: mocch. La pusizioun la nera comda, mo suna chverta cum te sora,
an pativa davera e fred
Sara:me an vegh aglori da spusec e av la nosta chesa, per f e nost com-
di
Lorenzo: a duvem propri aspit finenta e matrimonie, pri f i nost comdi?
Sara:s. U gni v miga tent. Sa sem dicis, tun per ad mis us fa
Lorenzo: (spiazzato) un per ad mis? (si riprende) ah, e saria tent bel, mo com
chus fa? Te s i sold chu i v per spuss?
Sara:per quel nu bacila. Me a i ho un bl gruzulet da perta
Lorenzo: me invece a nho un french da sbata sa chlelt. E lavor un si trova, chi
do sold chaveva da perta u i ha vlud tt e mecanich
Sara:e alora? A tho p dt che i sold a i ho me
Lorenzo: magari sun po pi ad teimp per armidieie fat l che ho cambied la
moto ads
Sara:tinimodi Lureinz, ormai at chnoss. Quand tui navr armidied un ent
po, e sar ora da cambila dlelt. At degh cha voi pagh tt nicosa me
Lorenzo: s, mo lurganizazioun? i vistid, la cerimonia, glinvited, com chus fa?
22
Sara:a peins me ma tt. Te, e basta che tut f truv puntuel che d, daventi
ma lalter
Lorenzo: per quel ui v poch, mo dop? Duv chandem a st?
Sara:sac vlem bein, cus tbacil? te prim a truvarem un busg da st in aft.
Peinsa com che e sar bel, me e te, tt el d a f tt quel chuc per,
senza ureri, senza nisoun che possa mta bec tli nosti abitudini, la
dmenga a pudrem st s a mizd
Lorenzo: per sno la dmenga achs prest, eh?
Sara:(continuando a sognare) la sera a tulem un pez ad pezza o do ca-
scioun e a magnem sora e diven, daventi ma la televisioun Lorenzo: perch, te ads la pezza and tla magn?
Sara:a pasem ttta la sereda da per noun do, ma chesa nosta, a guard e
grande fratello
Lorenzo: s, su gni la partida. Anzi arcordti da cumpr enca una televisoun
sznina, per te, da mta tla camera
Sara:e la nota a durmem insein at che litoun grand e quand che e sar fred
ac stringem fort oun ma chlelta
Lorenzo: e sar mei che tam staga dlong perch sa ciap fred, dop um vein i
dulor ad penza e im scapa i gas lacrimogeni. La mi nona la giva: eria ad fisura, eria ad sepultura
Sara:e la mateina ac svigem oun tached ma chlelt. Me am vestir, at salu-
tar e andr a lavur
Lorenzo: e sar mei che tan mi sveggia achs prest, che se n um da s e ner-
vos
Sara:va bein, alora at ciamar dop da lufic
Lorenzo: a marachmand, ciema aglongi pricisi, perch se no a fac terd in pale-
stra
Sara:e tu tlimagin e d de matrimonie? A voi una cisa chla vonta damigh
e ad pareint
Lorenzo: basta chla sia tun ureri chu gni sia al corsi ma la televisioun
Sara:me a sar al, se mi vistid biench e e mi b u macumpagnar ma
lalter
Lorenzo: tal f biench e vistid? Te fat bein a dimle achs mezora prima a fac
una lampada
Sara:um strenger fort tal su braci e um gir: bona furtouna!
23
Lorenzo: e inveci la mi ma lam dar un bs e po lam gir: a taspet ma chesa,
che tinimodi un dura
Sara:e po, fnida ttta la cerimonia, a ciaparem la nosta machina e andrm
vers e nost nid damor. Magari a pudressmi afit una rols rols
Lorenzo: mo va l. At cherg sora la moto, e via chandem
Sara:e, una volta arvat ma la chesa nova, tam ciapar so e tam purtar
deintra tla braceda
Lorenzo: alora un basta che tfacia do ms ad dieta, ut toca ciap lanoressia
Sara:e la nota, te let, a dm via mi fugh artificiel
Lorenzo: sa tho da purt a braci, e sar mei aspit la mateina dop, che la nota
a sar strach s-cent
Sara:e po, e d dop, a partirem per e nost viag ad nozi: Venezia, Parigi,
Londra
Lorenzo: Misano, Mugello, Estoril
Sara:(come ridestandosi) dai, andemma a svigei
Lorenzo: no, dai, a tho dt che ads an mi la seint. Tam v mta sobte in im-
baraz?
Sara:(si alza) alora andemma tla mi camera. (Come sfidandolo) Enca al at
mt in imbaraz?
Lorenzo: a te fac veda me se tam met in imbaraz(escono dal centro)
(suonano alla porta. Di nuovo. Da destra escono Adalgisa e Furlna)
Furlena: alora lha sintid chus chlha dt e mi soci, eh? La irva la porta e la manda via quel chlha suned senza f tenti stori, u nimporta chi chl. E se prova da f di scherz, e sar pg per lia. La a capid?
Adalgisa: ads a prov. An so tenta pradga a d al busgii
Furlena: e sar mei chla impera a la svelta, slan v(fa il gesto di tagliare la gola)
Adalgisa: (speranzosa) me mi marid e ma la mi suocera?
Furlena:no. Ma lia
(Adalgisa va ad aprire, dopo un breve conciliabolo rientra con Irma, con un gesto come per dire: non ho potuto farci niente)
Adalgisa: ecco, quest l che amigh dla scola ad Marein chat giva. L ps a sa-lutec e po, tra un ricord e un elt, avem fat terd. Lia la la Irma, la no-stra vsina
24
Furlena:piasgier sgnora
Irma:scused, an vleva disturb, mo a ho sint dal vosgi a stora, ho pinsed
davn a veda. Sa quel che suced te mond me d dog
Furlena: lha a fat bein, sgnora, un si sa mai. Grazie e arivederci
Irma:mo che scola avid fat insein sa Marein? A nu saveva chlaveva fnid
aglelementeri
Adalgisa: s, Irma, sl per quell, dop la ha fnid enca al prufesioneli
Irma:toh, an lavria mai dt. Enca e mi marid us ved sps si su vc cum-
pagn ad studie. Mo i su i tt dluniversit, ttta geinta suna pusi-zioun
Adalgisa: ho chera per l. (A Furlena) La sgnora Irma la sta me pien ad sotta
Irma:s, verameint avressmi duvud cumpr quest, dapartameint, mo dop
avem caped quel me pien ad sotta perch l pi grand, pi spazios, pi luminose po, al finiduri aglera soch mei
Furlena:ho capid
Irma:e po, e pruget dlaredameint u clha fat Arrigoni, larchitet ad Biagetti,
e me mudestameint ho dd una bela mena a cap i materiel pi rafi-
ned e custos e tt i mobili firmed. Eh, l st un bel sacrific, mo ads a
pudem d dav ouna dal chesi pi ad ls e ad tendeinza de paes
Adalgisa: (a Furlena) a vlid and a veda?
Furlena:eh? No..no grazie
Irma:perch, v a lavured te setor?
Furlena:eh, no, un mi per propri
Adalgisa: cum no? An trafiched enca v ti apartameint, tal chesi?
Irma:a sid un architet?
Furlena: no, propri un architet an giria. Ho fat e manuvel una volta, mo i mha
mand via dop un pera ad stmeni. A feva casch tt i madoun
Irma:(schifata) beh, me alora artorni a durm. Scused e disturb. E scused
enca la vstaia, un mi suced mai da scap da chesa senza essa cure-da, laveda e profumeda cum la perfezioun fata persouna
Furlena:chlan bacila, cunsidered la situazioun
Irma:enca se per d la verit, an fac brota figura gnienca sla vstaia, eh? L
una Marinella, la costa un oc dla testa. Per cumpr una vstaia achs, ma te Adalgisa ut v un mutuo sno per la cinta
25
Adalgisa: me a fac bein sa quelli cha compri me marched
Irma:ah, ci, cunteinta te. Enca perch mei tun pudrs f
(da destra entrano Curio, Marino e Graziella, attraversano il salotto e si recano in camera)
Marino: bonasera Irma. Scusec mo la m laveva bsogn da f un bisugnin e
alora a lacumpagnem te gabinet
Irma:perch mo la n bona dand da per s?
Curio:smoachs.ai fm cumpagnia
Graziella: (alticcia) bonasera Irma, la vein enca lia a giugh a legarello? hi hi hi
(Marino, Curio e Graziella entrano in camera, Graziella prosegue a sinistra in ba-gno, Marino e Curio attendono sedendosi sul letto o su una sedia)
Irma:(ad Adalgisa) la vosta suocera la b un po trop. Dal volti um capita davedla gi imbriega dop mezd. La sarveina la saluta
Adalgisa: al savm Irma, a cerchm da stei dria, mo l fatiga. La trova tt i modi per frighec, la furba
Irma:sa vot, furba? Sl la ma ad Marein lan po essa tenta furba. Senza
po d che um per che u gni via una masa a frighev ma vuilt
Adalgisa: beh comunque grazie de pensier, a vidrem quel cha pudem f
Irma:alora me a vagh a durm. Bonanota
Furlena:bonanota sgnora, piasgier davela chnusuda
Irma:(lo guarda con disprezzo) ai cred (esce)
Furlena:(ad Adalgisa) chla venga ad qua, sgnora (indica la camera). L na
bela piatula la su vsina. La fa sempra acs?
Adalgisa: sempra. Ma lia la gni pend un fil, e ma chilt lai counta i btoun mados
Furlena:la nha mai peins da ciachei la testa?
Adalgisa: la vnir, la vnir enca per lia, chun bacila (entrano in camera)
Curio:alora?
Furlena: lera una vsina. Laveva sintid dal cias e lera vnuda a veda. A lavem
manda via sla storia cha sem di amigh dla scola
Curio:sta chesa l un port ad mer. Ads te Furlena arvenza ach e beda
mal doni, che me a vagh se padroun ad chesa tla cusgina a mta so che caf
26
Furlena:va bein. Me per prima da toh e caf avria bsogn da magn checosa
Curio:Furlena, tra te e e baghin a ne so chi fa pi schif. (A Marino) l che
venga ad qua sa me, che avem da fn che s-cors
(Curio e Marino entrano in salotto, lo attraversano ed entrano in cucina. Intanto)
Furlena:(ad Adalgisa) la su madreina la nha ancora fnid?
Adalgisa: lha voiaad solit, quand la fa prest, lai mt tri quert dora
(suonano alla porta. Di nuovo. Escono dalla cucina Curio e Marino)
Curio:ormai l pradghi. Lirva la porta e ul manda via, enca sl e Pepa. Lha capid? An voi stori, stavolta. Me am met ach e a stagh da sint (apre la porta della camera) Furlena, e nost amigh e v ma la porta, seduvs f un scherz, taia sobte la gola ma chal doni. E chmenza da la m
Furlena:(serafico) va bein. Ai s-ciaf una curtleda te garnagoz. A fac un macel
(Marino va ad aprire, dopo un breve conciliabolo rientra con Armando, con un gesto come per dire: non ho potuto farci niente. Armando ha lo sguardo e latteggiamento da zombie)
Marino: ArmandoArmandocus chl sucs? (Armando resta zombie) quest l un mi amigh dla scola chu m pas a truv, avem fat terd
Curio:(scocciato) piasgier
Armando: (come se non vedesse nessuno, si accascia sul divano) la mi biciclet-tala mi bicicletta.
Marino: cus chlha fat la tu bicicletta?
Armando: (sempre come in catalessi) im lha rubedalha gni pi te fond
Marino: cus disg, Armando? Tz sicur? Forse tla lasa da unenta perta, ta navr guers bein
Armando: no, Marein, magari. Il sa tt che me a la ls sempre al, te su cavalet, e guai chi la tocca. Im lha rubeda at degh. Una Bianchi Colnago se tler in carbonio e tt i acesori ad ste mond, e sogn dla mi vita
Marino: mo tl schvert ads? Al d dla nota?
Armando: s. Do minud fa. Um sucedeva spes la nota da svigem e and gi te fond a guard la mi bicicletta. Dal volti a la smunteva ttta, a la puliva, ai deva logli, ai vleva un bein cum ouna ad fameia. Im lha rubeda, chi vigliach
Marino: tz sicur dav guers bein? magari te scur
27
Armando: prova dand a veda. La gni pi, at degh. I mha ls sno che cadnac ad Graziella chadovri dal volti pri and a f la spesa. Chi che p essa sted, Marein, chi che po essa achs trest e senza cor da f una pur-chera de gener?
Marino: sa vot cha sapia me, Armando? Magari un burdlac u tha fat un scherz e dmateina u tlarporta indria
Armando: no, Marein, la era tropa bela. Im lha rubeda, im lha rubeda, an la vi-dr mai pi (scoppia a piangere a dirotto)
(suona il campanello)
Curio:ai arsem! Ad sta chesa e bsogna mta s una rutonda. O se no ui v i
vegil per cuntrul e trafich! Stavolta a vagh arv me. L che porta stom ad l in cusgina
Marino: ah, cipruvemma po. Armando, gi Armando, nu fa achs, vein ad
l sa me che at fac una capumella (cerca di alzarlo dal divano)
(Curio va ad aprire la porta)
Marino:(sottovoce) t ciamed la pulizia per denunc e furt?
Armando: s, i mha dt chi manda una patuglia sobte. Mo sa vot chi facia? or-mai lia la gni pi. La mi bicicletta(piange disperato)
Marino: limpurtent l chi venga. Vein olta ad qua, dai (lo solleva a forza)
(entrano Curio ed Irma, mentre Marino sta spingendo Armando in cucina)
Marino:(sulla porta della cucina, cercando di sorridere ad Irma ed ostentando
indifferenza)sera (spariscono)
Irma:mo quel lera e sgnor Armando. Perch e piangeva achs?
Curio:ee piangeva?
Irma:orca misera, u nha vest? Un pez dom achs, mtsi a piengia cum
un burdel. Cus che sar sucs?
Curio:ah, slha savudlha savud ads che u i mort una zea
Irma:una zea?
Curio:s, u i ha telefuned un su pareint poch fa per dei la nutizia
Irma:us ved che u i era atached na masa, ma sta zea. La steva mel?
Curio:sgnora, sl morta, l segn che propri bein lan steva
Irma:quant an chlaveva?
Curio:bohi giva bla nuventa a nho capid bein
28
Irma:ah, beh, alora
Curio:(guarda sospettoso verso la cucina) scused sgnora, mo um vein undobbie. An vuria che...scused un mumeint(si fionda in cucina)
(poco dopo, asciugandosi le lacrime, esce Armando con una tazza di camomilla)
Irma:oh sgnor Armando, ho savud enca me. Ai s te mez de cor
Armando: grazie, Irma (cerca di farsi forza)
Irma:forza sgnor Armando, e bsogna fs forza. Us ved proprie che u i era
afeziuned una masa
Armando: ul po d pien e fort. Us pudria d chlera la cosa pi impurtenta dla mi vita
Irma:adiritura? beh, me a caps e su dulor, sgnor Armando. Mo a d achs
e fa un tort ma la su moi
Armando: mo lia lal sa. Me a so sted cr fin da e prim mumeint. A lho aviseda sobte: te tzar la mi moi, mo e mi prim amor lera e larvenzar sem-pra un ent
Irma:e su prim amor!?
Armando: davera! quant volti, quand a sera tlufic, a guardeva e sol fura da la fnestra, e an avdeva aglori da muntela
Irma:da muntela??
Armando: e quant volti quand a fniva da lavur, inveci da ste sla mi moi, am cambieva ad scaraneda e po a ciapeva via ad corsa
Irma:e ciapeva via? sa lia? Mo a f ch?
Armando: ah, in tun mumeint ai salteva sora, e via and
Irma:uh Madunina senta! ai saltevie sora?!?!
Armando: achs al vol, sno dinsteda, per. Linverni lera un po pi gnara, a la duveva cav fura da te fond, am duveva mta la muda de fred
Irma:ah, perch, dinverni a la tnivie te fond?
Armando: s, mo quand lam bsugneva lera un fm cavela fura. Una pumpeda daventi, una ad dria, e via and
Irma:uh e mi Signor, chus chum tocca sint! Mo la nera vecia?
Armando: let lan counta, quand una roba las tin bein, com cha la tniva me
Irma:e la su moi lan giva gnint?
29
Armando: eh, a capiridte prim las lamanteva, la giva chlas sintiva trascureda, che me a pinseva sno al. Mo dop un po, quand la ha vest che me da chlurc a gni sintiva, la i ha duvud f e cal
Irma:a ne ps creda che la su moi lapia putud acit una situazioun achs
Armando: ah, lia la nera dacord pri gnint, mo me a so sted una fitocciaquand la ha chmenz a fela tropa longa sa tt chal messi che me an sera mai ad chesa, che a sera sempra fura a corra, lal sa me cus cha i ho chmenz a d?
Irma:cosa?!?
Armando: a i ho dmand sla vleva vn enca lia!
Irma:no!?!
Armando: s! A i ho dmand sla svleva fe e tandem!
Irma:e tandem?!?! e cus che saria e tandem?
Armando: l pri and in d. Oun daventi e oun ad dria
Irma:uh, Signurein binidet!
Armando: e achs lia la nha pi putud d gnint. La la ved lia, ma la mi moi, a f fatiga sora e tandem?
Irma:no davera! lutma cosa che a pudria mai imagin da la su moi, l da
vedla sa vuilt a f e tandem
Armando: ai cred! Enca perch al sora us suda, eh? L na fatigae p, a dife-reinza ad qul chus pudria pins, quel che fa pi fatiga ad tt, u n miga quel ad dria: l quel che sta daventi
Irma:a s?!? an lavria mai dt
Armando: mo enca sa lavs messa ad dria, lan saria vnuda listess
Irma:s, chnusend la su moi, a so cunvinta enca me
Armando: e ads e bsognar chum nun facia una rason. A duvr chminz a guardem in gir pri circhen unenta
Irma:un enta?? Cum un enta?
Armando: s. E bsogna cha chmenz sobte. Enca quand cha lavr trova, e sar fatiga abituemchlelta ormai, quand cha laveva sotta, landeva da pri s
Irma:e se invece, vest che ormai lan gni pi, e chminzs a bad ma la su
moi senza and a circh tent in gir? Un cred che ormai, a la su et, e duvria pins un po pi ma chesa sua?
30
Armando: cus chla vria d? cha s trop vec, pri and ancora in gir a corra?
Irma:me a degh sno che e saria ora che chla senta dona dla su moi la pu-
ds av e su om tt per s, senza duve f a mit sa nisouna
Armando: no, sgnora. Um dispisg, mo finenta chai la fac a voi pruv da f i utme gir in giostra. E saria un pched murtel mand a moc tt lalenameint cham so fat finenta ads, sa tent sacrific
Irma:ah, brev. A mimagin che sacrific! E du chlha intenzioun dandela a
circh, la nova?
Armando: dische a Remni i ha vert un post nuv. Andr a veda al
Irma:ah, a Remni, cumplimeint. Perch quelli cha gli ach dintonda li gni
fa
Armando: eh, la ved, sgnora, me ho dagli esigenzi particuleri. A la voi acesurieda
Irma:ah, la la v enca acesurieda?
Armando: us capess. Emench chlapia tt i acesori ad chlelta. Mo um sa che per avela achs, a la duvr urdin
Irma:perch, lis po enca urdin?
Armando: s. Quelli chal vein da lestero e bsogna urdineli. Sa tt i acesori chhai voi me, ui vr emench emenc do-tri mis
Irma:do-tri mis? E intent l com che fa? Landr in astinenza
Armando: ci, a far quelch gir sla Graziella. Quella la sempra al a dispusi-zioun
Irma:sla Graziella?? Landeva gi enca sla Graziella?
Armando: s, mo poch. Gemma achs cha la tniva al cum roda ad scorta, sno per dagli esigenzi particuleri
Irma:uh, Madona sentala Graziella? Me an me nintend, eh? Mo um per
chui voia un bel curag pri and sla Graziella
Armando: lha rasoun. L achs vecia, tinca e malandedae po dop un po chai vagh, che a cmenz a dei dentra una muliga uh, la taca a strida chla tarbelta aglurecci
Irma:e dop quand larvar quella cha vlid urdin, sla Graziella cus cha fd?
Armando: um sa che ormai a la ps enca bt via. La la v per e su marid?
Irma:me mi marid ai dagh e s-ciadur tla testa, no la Graziella
Armando: ci, alora a la purtar a San Gian, ma la discarica
Irma:ma la discarica?!?! A vlid but la Graziella tla discarica?
31
Armando: perch, i fa pagh checosa? Alora a la port so vers Carpegna a la ls tun foss
Irma:tun foss??
Armando: s. U i ches che la la trova quelch burdlac e che us la cherga so. Sui da una bela pumpeda, la po ancora arturn bona. Magari ui duvr d una sgraseda, cavei un po droggna
Irma:(trasalisce) e v sav una roba, sgnor Armando? L l un bel zun-zloun!
Armando: zunzloun? Perch? Dop a fac sempra la doccia
Irma:lan basta una doccia, sgnor Armando. Um fa schif!! L, la Graziella e
e su tandem (si volta indignata e se ne va)
Armando: (basito) schif? Perch? (Irma gi uscita. Sorseggia la camomilla. Suonano. Vedendo che nessuno va ad aprire, ci va lui)
(da sinistra entra Furlena. Contemporaneamente, da destra entrano Curio e Ma-rino)
Curio:chi ch'l' and a arv la porta?
Furlena:a ne so, a giva ch't'ui pansevie te
Armando: (rientrando) u i la pulizia
Marino:(tronfio) ha ha! E alora? Ads cum' ch'a la mitem? Eh? Sgnor ledre dimi stivel? An canted pi tent da gal, eh?
(dal centro entrano Piero e Porfirio)
Piero:sgnor Marein?
Marino:(non li ha visti, ancora tronfio) s?
Porfirio: a sid in arest!
(sulla faccia basita di Marino, cala il sipario)
FINE SECONDO ATTO
32
TERZO ATTO
Dieci minuti dopo, in scena, in salotto: Marino, Curio, Furlena, Armando, Piero e Porfirio. In camera Graziella ed Adalgisa. Marino e Porfirio sono seduti, Piero passeggia, gli altri sono in disparte
Piero:e achs avem fat finta da essa ciamed da la centrela, per una ur-
genza che inveci la gnera, per and a f al nosti indagini sla chelma e
senza che nisoun ad vuilt e puds av di suspett
Porfirio: dal volti per f al nosti indagini e f sz-corra la geinta, uc cunvin d
dintenda cha sem di pori invurnid
Marino: chis che fatiga cha fed
Piero:prima ad tt, avem s-chvert chla nesest nisouna pulmunite laidopu-
trida, com chac vlivi f creda
Marino: cumplimeint! avid guers slenciclopedia medica?
Porfirio: s. E po te computer dla centrela e risulta che v, sgnor Marein, a sid
st in Rossia do stmeni fa. L vera? A f cosa?
Marino: a so sted a San Pietroburgo, ma la gita dla SUMS, e alora? A sirmi pi
ad cinquenta
Piero:avem enca cuntruled tt i regestri: un risulta da nisouna perta che vo a
sid and a scola s'un cert "Curio Strozzapreti"
Marino: cum no? L' vera, Curio, ch'a sirmi enca cumpagn ad bench? Malta-
gliati e Strozzapreti. E ad dria u i era Rigatoni e Pappardelle
Porfirio: e un vi per un po stren che un vec amigh dla scola, un cumpagn ad
bench, e venga a f la veggia, e v a laspited in pigiama?
Curio:no, mo me a so capited, sgnor Ispetor, a naveva avised
Marino: e po ma vuilt cus chu vimporta? Dmen a voi and a lavur, in pigia-
ma
Piero:e l, sgnor Curio, us po sav and che st ad chesa?
Curio:(imbarazzato)ah behme a staghalsotta la cisadria ma
lAgip
Porfirio: duv che saria? A nho miga capid
Marino:(sempre con astioso sarcasmo) cum u nha capid? E sgnor Curio e
sta al, tra Piazza la bomba e Via di corsa
33
Piero:sgnor Marein, a capid enca v che ach avm pi duna roba chlan
quedra
Marino: insomma Ispetor, us po sav ad cosa a so acused?
Piero:sobte. (Traendo un taccuino) donca: associazione a delinquere finaliz-
zata allo sfruttamento della prostituzione, tratta delle bianche(a Ma-rino) a vlid al manetti?
Marino: al manetti? no!
Piero:resistenza a pubblico ufficiale
Marino: um per da essa tlasil di burdel
Piero:vilipendio alle istituzioni
Marino: s, a sem tlasil di burdel
Porfirio: cosa? Lasil di burdel?? Burdel ma chi? Chun sazerda pi da d cha
sem di burdel perch se no me
Marino: eh, se no l chus che fa? sintemma
Porfirio: me(ci pensa) mea teng e fied finenta che l un dmanda scusa (in-
crocia le braccia e gonfia le gote per trattenere il fiato)
Piero:chlapia pacinza, sgnor Marein(a Porfirio) te tira e fied, va l, Porfirio
che se no e suced che e sangui un tariva pi me cervel. Gi che fa fa-
tiga da per s.
(Porfirio respira)
Marino: chun bacila, Ispetor, che e cervel de su culega e sar gi tott avizid
per e poch lavor chui da e su padroun
Piero:ads basta, per, eh? Um sa che l u napia ancora capid la gravit
dla situazioun, se no un faria tent e spiritos
Marino: che staga da sint, Ispetor. Chum facia ciam chal do doni cha gl
ad l - che po al saria la mi ma e la mi moi - e po e vidr che la situa-zioun las ciars da per s
Porfirio: u n cha vlid imbrui al cherti ancora ad pi?
Marino: mo no, av degh cha voi ciar ttta la facenda
Piero:mmm(ci pensa un attimo) Apuntedva a ciam chal do doni cha
gl ad l
Porfirio: e perch ho dand propri me?
Piero:perch me a so e tu chep
Porfirio: e sa gl nudi?
34
Piero:te rasoun. L mei chai vaga me (va ad aprire la porta della camera)
doni, avn po ad qua
(Adalgisa e Graziella entrano in salotto e salutano)
Marino:(si alza) ecco, Ispetor, questa l la mi ma. Spadellati Graziella. Lhastentancinq an
Graziella: (civettuola) ancora da fn
Marino: e questa l la mi moi, Adalgisa. Alora Ispetor, chum degga l ads: enca sus truvs qualdoun achs sgrazid e strambaled da pagh, ui per che me am possa mta a venda al prestazioun ad sti do doni chi ch? Pacinza per la mi moimo la mi m?
Adalgisa: cum pacinza per la tu moi?
Piero:i count i nartorna listess, sgnor Marein. E ved enca l che la su ma e
pr e ritrat dla salute
Graziella: grazie
Piero:perch uc vleva d dintenda chlaveva la pulmunite? E perch stom
(indica Furlena) lera tla su camera, che pi che un dutor e per unspazein?
Furlena:a sarid bel v
(dal centro entra Sara, poi successivamente Lorenzo)
Sara:ba, cus che suced? Chi ella ttta sta geinta?
Marino: oh, burdla, guerda, avem la pulizia ad chesa, um per da sugn
Sara:at vleva present e mi muros. Lorenzo (introduce Lorenzo)
Marino: oh, Madunina senta, enca questa ads? mo av si ms tt dacord per fm s-ciup la testa? (rivolto a Lorenzo) An degh per l, eh? Chlapia
pacinza, giuvnot, piasgier da chnossli, mo una roba ala volta, per cari-t
Adalgisa:(facendosi avanti verso Lorenzo) piasgier Lureinz, me a so la ma.Chun bacila, u n colpa sua, mo purtrop l capitd tun mumeint che peg dachs un pudeva capit
Lorenzo: um dispisg, an vleva d tt ste disturb. (vede Curio) Vh, mo t cus tf ach?
Marino: cum mo, av chnusid??
Lorenzo: (a Curio) us caps chal chnoss. L e mi ba
(sorpresa generale)
35
Adalgisa: e su b?!?
Lorenzo: te tla chnusivie gi ma sta geinta, ba?
(Curio muove una mano come per dire: cos cos)
questa l la mi murosa
Piero:insomma, sgnor Marein. Ads basta. Ac vlid racunt una bona volta
chi chi sti do sgnor? (rivolto a Curio e Furlena). E bad da d la verit stavolta, e ttta. Perch se no, ach, la storia la va a fn mel per v
Marino: va bein, sgnor Ispetorquist i (guarda Sara che attende trepidan-
te)i (alla fine, rassegnato) i do mi amigh dla scola chi pas a
b checosa
Porfirio: e perch ac vlivie d dintenda che quel lera un dutor?
Marino: perchperchperch l un mez dutor che fa pratica. L un ome-
opata, chiropratico, chiromante
Furlena:s, barbir, spranghin
Marino: la mi ma laveva e mel ad testa e l u i ha fat oun di su impach. Quei
che ad solit ladovra per la pulmunite. A ne so com chlha fat, mo lia la s guarida listess
Piero:e l ttta la verit? Baded che noun an cuntrulem pi gnint, eh? A ga-
rantid v?
Marino: s. A garants me per tt do e am ciap ttta la respunsabilit
Piero:ah, ci. Se per vuilt la va bein achs, alora noun a pudem enca ciuda
e ches
Armando: un mumeint, Ispetor. E la mi bicicletta?
Curio:moperch, la la vosta? Una bianchi colnago ttta acesurieda?
Armando: s!
Curio:pinsed che u lha trova e mi amigh a ch sotta, sbanduneda tla bre-
scia, e la laveva cherga tla machina per purtela dmateina ma la puli-zia
Armando: davera?!? A lavid v tla vosta machina??
Furlena:(cercando di evitare) chi, me?
Curio:s. (con intenzione) Dai, va ad sotta sa ste sgnor a cunsgnei la bici-
cletta, che achs dmateinta tat sparagn un gir
Furlena:mo me
Curio:dai movte, che avem gi pers trop teimp in ciacri (lo spinge)
36
Furlena: ah, ci, va bein, che venga po sa me(accompagna Armando fuori dalla porta)
Piero:a scapm enca noun, alora. Bonanota ma tt. E circh da f pien stelta volta cha bivid in cumpagnia. An vuria che quelch vsin uc facia unenta segnalazioun, perch se no noun
Marino: al savem Ispetor, a duvid f e verbel. Segnalazioun-verbel, segnala-zioun verbel
Porfirio: egi. Achs e funziouna. Osta, a sid svg v. Impared prest. A vlid vn a f e puliziot enca v?
Marino: eh, ai pensar, grazie
Piero:bonanota ma tt
(Piero e Porfirio escono salutati da tutti)
Lorenzo: alora enca me a turia e disturb, vest chu s fat enca terd
Adalgisa: mo cus che disg, giuvnot? Ads chavem risolt nicosa, ac duvem chnossa una muliga mei. Che venga po ad qua a toh un caf, tinimodi e son stanota a lavem pers
Sara:forse ma, vesta lora, e saria mei una capumella
Graziella: o si no e v un mistr?
Lorenzo: no grazie, sgnora. Una capumella landr bein
(Adalgisa, Graziella, Lorenzo e Sara entrano in cucina)
Curio:aloragrazie
Marino: ad cosa? Sa duvem dvint consuoceri
Curio:laveva capid che an sem de mes-cir?
Marino: u mera vnud un dobbie
Curio:per d propri la verit, a sm do pori sgrazid. A femie i uperai finenta
an, avem lavured una vita tuna dtta ach ad San Marein, finenta che sta boia duna crisi lha custret e padroun a licenziec
Marino: a sirvi frontalieri
Curio:s. E avem camped bein finenta chavem putud lavur. Gnint ad ch,
mo giost per av una vita dignitosa e da tir so che ragazz mi studie.
Mo ads chi chuc v pi? Ormai avem pas i cinquenta e e lavor per
noun e per chu gni sia pi
Marino: quist i teimp cativ pri tt
37
Curio:e alora achs, dop un an chan avem trov da bata un ciod in vell, e sa
tt al porti e purtoun ciusi tla facia, me e e mi culega avem pinsed da
f una matiria: and a rub tuna chesa
Marino: e per un scherz de destein, a sd and a cap propri questa
Curio:vigliaca miseria spudareda, chi chlavria mai peins, dand a inzamp
propri tla chesa dla murosa de mi fiul?
Marino: propri un scherz de destein. Mo enca slera la chesa dun schnusud, a
navid peins me guai chavressvi cumbined?
Curio:a sirmi dispered, sgnor Marein. A pinsimi da rub un po dsold giost
per and via. In America, in Germania, a ne soper circh un lavor al
Marino: e a navid peins ma la viulenza che i ledri i fa ma la geinta chla dorma
tal su chesi? A perta i sold che magari te fatiched una vita per mta
da perta e ch'it porta via tun minud mo i ledre at chesa i tarveina
la vita, in ti fa pi durm la nota
Curio:avid rasoun, sgnor Marein, al savemm. Mo a navemie scelta. Sta vi-
gliaca duna crisi lac custreng a f una guera tra purett
Marino: pussebli che tun ann, an si ste bon da truv un strac ad lavor?
Curio:gnint ad gnint. Avem prov dampritt, qualsirsi cosa. Ormai a sm trop
vec per e lavor, e trop giovni per la pensiounse mai la i sar
Marino:(ci pensa) v a savid che me ho una dtta ad cunsegni. La sznina
mo la ancora in pid. Cus cha gid davn a lavur da me?
Curio:oh porca miseria, moe disg dabon??
Marino: oh, la crisi la i enca per noun, eh? E las fa sint. Mo me a degh che
sa s-cor si mi soci, e a streng ancora un busg tla mi cintura, al pu-dressmi supurt, ste sacrific
Curio:(colpito) e perch al faressvi?
Marino: e ved, Curio? ma noun ad San Marein i cha sempri dd di filibustir, di
cuntrabandir e forse, tla storia, dal volti i ha avud enca rasoun. Mo i
nost vc i cha tramanded enca i valor dla solidariet e dlacuglienza.
Luilit i n mai vnud mench me rispt ad sti valor, e forse ads l ariv
e mumeint che e tocca ma me. Alora, cus cha gid?
Curio:vaca boia, sgnor Marein, an me fac d do volti! Che lavor chavressmi
da f?
Marino: andemma ad l, che daventi mun ent caf, a pudrem sz-corra mei ad
ttta la facenda (verso la cucina)
38
Curio:(si ferma) per a marachmand. Daventi mi ragazz...an vuria che evns fura com chac sem chnusud
Marino: amo il sa gi, eh? A sem and a scola insein, no? (entrano in cucina)
(poco dopo dalla cucina escono Sara e Lorenzo, tenendosi per mano)
Sara:vest chi tt al insein, me ai vleva d enca de matrimoni, mo prima e
bsogna che tam facia la pruposta
Lorenzo: (scherzando) am so da mta da s-noc?
Sara:(romantica) no, e basta che tu mel dmanda
Lorenzo: va bein. Prima per a voi ciar do tre robi sa te
Sara:di po
Lorenzo: aloratt i sold chu i vtu i mt te
Sara:s!
Lorenzo: la chesatla trov te
Sara:s!
Lorenzo: lav, stir, pul, f da magntui peins te
Sara:s!
Lorenzo: e la sera me a scap sps si mi amigh, la dmenga a vagh in moto, e la
sera u i la partida. Per te e va bein
Sara:s!
Lorenzo: e finenta chan trov e lavor che fa per me, and chui sia da f poch e
gnint e da guadagn un moc ad sold, an fac gnint
Sara:s!
Lorenzo: alora va bein. Sara, tam v spus?
Sara:s! dai, andmma a dil ad qua!
(Sara trascina Lorenzo in cucina. E Euforica. Poco dopo si odono commenti di complimenti e rallegramenti complimenti, cin cin, evviva, bravi. Poco dopo e-scono ancora Sara e Lorenzo. Sara pi seria)
Lorenzo: sta da sint, Sara. Me a giria che magari prima da spusec a pudressmi pruv dand a ste insein, giost per pruv la cunvivenza
Sara:no!
Lorenzo: giost, no, l mei spuses sobte. Magari me a pinseva una roba riserve-da, un spusalizi te palaz
Sara:no!
39
Lorenzo: no no, l mei in cisa, te rasoun. Cus tdisg sa fssmi una cerimonia
un po casual, magari si jeans
Sara:no!
Lorenzo: no, l vera. Giost. Magari l mei un vestid scur. Tui peins te a prenu-
t la cisa e f tt i gir?
Sara:no!
Lorenzo: alora a prov me, dmateina a fac un po dtelefunedi
Sara:e sar mei
Lorenzo: va bein, alora me a vagh a chesa, ormai l al quatri. Ac videm dmen
Sara:us capess. E fa dand sobte a chesa, eh? Tra mezzuretta at cm a
voi che tzia gi te let
Lorenzo: (stranito) va bein (escono)
(Dalla cucina esce Graziella. Si accerta di essere sola. Dalla vestaglia estrae una bottiglia di mistr che teneva sotto braccio e una serie di bicchieri di plastica. Se ne versa uno. Suonano alla porta. Graziella nasconde tutto e va ad aprire. Rien-tra con Armando e Furlena)
Graziella: i tt ad l tla cusgina
Armando: a vleva ringrazi enca e sgnor Curio. L sted enca per l, se ho artrov la mi bicicletta
Furlena:(ancora scocciato) sopratt, per l
(Armando e Furlena entrano in cucina. Graziella riprende bottiglia e bicchiere. Esce Armando dalla cucina sorprendendo Graziella intenta a bere)
Graziella: oh, sgnor Armando, a vlem f un brindisi ma la su bicicletta?
Armando: sa molt piasgier. An stagh pi ti pan da la cuntintezza
Graziella: (riempie il bicchiere) Alora salute! Ma la su bicicletta
Armando: salute! (beve) al. Ads chlam scusa mo a vagh sobte da lia, an voi st un minut ad pi, senza
Graziella: prego prego, bonanota sgnor Armando
Armando: bonanota (esce)
Graziella: (si attacca alla bottiglia) aaahhh.
(suonano alla porta. Graziella nasconde la bottiglia alla meglio e va ad aprire. Rientra con Irma, che la guarda male)
Irma:l scap ads e sgnor Armando. Am meravei chlan svargogna!
40
Graziella: ah, perch, avid s-cors?
Irma:u mha dt tt. Tt. E artorni a d cham meravei chlan svargogna
Graziella: lha rasoun, sgnora Irma. An duvria, u mlha dt enca e dutor, mo cus chlai v f? L un vizie cha i ho
Irma:ah, bel vizie. A la su et
Graziella: eh, l vera. Una volta an laveva miga. Ho chmenz da quand u gni pi e mi Irnerio
Irma:ah, ecco. E lan peinsa che a f achs la f un tort ma la su memoria?
Lan peinsa ma chus che pudria d e su marid, se u la puds veda?
Graziella: s. Dal volti ai peins. Mo a cred che enca sum puds veda, e pudria cundivida e mi modi ad cunsulem. Lal sa che, dal volti, quand am nun fac ouna, a peins: questa la dedicheda ma te, Irnerio!
Irma:(sempre pi indignata) a vegh che ormai lia la perduta tunabs adpched e ad perdizioun e la nha nisouna intenzioun da smta e su vi-zie. A ste punt un marvenza elta streda che pruv da sz-corra se su fiul
Graziella: no! Per piasgier, chlan gni staga a racunt gnint. E gnienca ma la sua moi. Gi che im beda che mai perch in v. Mo me ormai ho la mia et, la mi vita a lho fata, un ms ad pi o ad mench, cus che cambia? Emench per e teimp cha so ancora viva, a god
Irma:ah, breva! Bel rasgiunameint! E am meravei enca de sgnor Armando
Graziella: oh, no, la n colpa sua. A so steda me cha i ho dmand da fm cum-pagnia. E l, enca sum pareva chun navs tenta voia, l std achs garbed che u nha dt ad no
Irma:e sgnor Armando un disg ad no ma parecci, sla ne sa
Graziella: questi agl robi che ma me in mi riguerda. La geinta ma chesa sua la fa e su comdi
Irma:beh, um dispisg per lia, mo me an la vegh achs. Me an ps ciuda
occ, bocca e urecci daventi me scandli e daventi ma la vergogna. Me
a sint e duver murel da pins ma la su saluta e ma quella dla geinta
chla po essa cuinvolta, in tun palaz and chu i enca di burdell. E su
fiul du chl?
Graziella: (a capo chino, come sgridata) l ad l tla cusgina, sa di amigh
Irma:lia chla vaga po a durm, ads. Me aspetar ach finenta che sti a-
migh in sar and via e a pudr sz-corra dla facenda se su fiul Graziella: va bein(si avvia poi si ferma) u n che?
41
(Irma, ancora indignata, fa un ampio gesto come dire: via e zitti! Graziella esce mesta verso il resto della casa. Dalla cucina escono Marino, Adalgisa, Curio e Furlena. Irma resta in disparte)
Curio:alora ac videm prest
Adalgisa: us capess. A laspitem sa la su sgnora, che ancora a navm chnusud
Curio:an mancar. E po lund a chmanzem a lavur
Marino: s. San ci sintem pi, presentev po lund mateina diretameint tla dt-
ta
Curio:tz cunteint, Furlena, chu sartaca finalmeint a lavur?
Furlena:(poco convinto) an stagh pi tla pla
Curio:alora grazie ad tt, sgnor Marein
Marino: mo ad cosa? E po tra consuoceri.
Furlena:me an so consuocero, mo um tocca lavur listess
Curio:dai bonalena, che ho garantid me, per te. Tan mi far f brta figura?
Furlena:emench, per festegi, a pudressmi and a magn checosa?
Curio:a magn ads? Mo l' al quatri dla mateina, l' tt cius
Furlena: u i e bar dla Ilde, ch'l' vert ttta la nota. Me am fac una pieda sla
murtadela, salem, purchetta, patedi, uva e furmai
Curio:eh, va bein, sguvanid. Tinimodi, ormai, stanota a l'avem fata tonda
Furlena:(uscendo) e s'ai mits enca una foia d'insaleda? cus t'disg, ch'l'am fa-
cia mel?
Curio:noooo, tui v a mta enca linsaleda? Dop quella lat d pisantezza
Furlena:alora ai mt i scarpegn
(escono tra i saluti di Marino e Adalgisa)
Adalgisa: oh, sgnora Irma, lia la ancora ach?
Irma:s. Ho aspited ach perch aveva bsogn da sz-corra se su marid
Marino: chus chlha da dm, al quatri dla mateina?
Irma:una roba riserveda e una masa impurtenta, che riguerda la su ma
Marino: Gisa, va po a durm te, che me a vengh olta apeina chho fat
Adalgisa: va bein. bonanota sgnora Irma (esce a sinistra in camera e si mette a letto a dormire)
42
Irma:bonanota (attende che Adalgisa esca). Alora. Prima, ach, u i era la
su ma se sgnor Armando. Da pri luilt!! Al savid chus chi fa?
Marino: eh, al savemm, al savemm. Lia la cerca da mass, mo noun al sa-
vemm. A circhem da badela, mo l fatiga. Ormai l ariva muna et chla nsta pi da sint
Irma:ah, quindi, per vuilt la va bein achs
Marino: u n chla vaga bein, sgnora. Mo sa vol fei? La mi moi la pi rigida,
la la vria tn pi cuntruleda. Me, inveci, quand la mi ma lan sint, a
degh che se ogni tent las v bagn e becch, ci, lassa chla facia
Irma:lassa chla facia?!?
Marino: enca perch noun a saressmi i utmi a pud sz-corra. Quand ic vein a
truv i amigh, dal volti, e suced che enca me e la mi moi ai dm dein-
tra ad brot
Irma:ah, ecco. Bene. Bravi. Cumplimeint
Marino: sno che noun al fm sno dal volti, in cumpagnia, giost per amaz mei
la sereda. Inveci la mi ma la ha chmenz a fl enca da per s, quand
chla peinsa chun la vega nisoun
Irma:a nu saveva dav pri vsina la cungrega de pched. Mo lass chav
degga che ads avid trov chi chuv met e freno. Me an permter mai
che ste palaz e possa dvint la chesa de scandli e dla vergogna. Ma la
prima ucasioun am far sint ma l'asemblea cunduminiela!
Marino: a proposit dlasemblea cunduminiela. Lia la n'era steda incaricheda
da cambi e purtoun de palaz, ch'l' un mes ch'l' rott? Us po' sav
perch un l'ha ancora fat? E va a fn ch'l'entra un ledri
Irma:a s gi steda a veda, mo an lho ancora fat cambi perch a so anco-
ra indicisa tra un maroun cr e un maroun un po pi scur
Marino: alora us ved propri chl e su distein, sgnora. Da ste sempra tra i du
maroun!
Irma:(offesa) bonanota, sgnor Marein! E chun bacila chlan fns ach.
Dmateina prest am far sint slaministrator
Marino: ecco alora chlai dmanda cunsegli enca sora chi do maroun
(Irma esce a culo ritto. Marino spegne la luce del salotto ed entra a sinistra in camera. Adalgisa dorme. Marino si mette sotto le coperte e spegne la luce. Dopo un po, di colpo, Adalgisa riaccende la luce e si alza a sedere)
Adalgisa: Marein!...Marein!...
Marino:(si alza allarmato) eh? Cus chu i ?
43
Adalgisa: t sintid chla bota?
Marino: mo va a cagh! (si mette la testa sotto il cuscino)
(sipario)
FINE COMMEDIA
44
- Questo copione è stato visto: